ΕΠΙΣΚΕΨΗ ΣΕ ΓΕΩΠΑΡΚΑ ΣΤΗΝ ΑΥΣΤΡΙΑ

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗΣ ,
2007-2013, Leonardo da Vinci

ΓΕΩΜΥΘΟΛΟΓΙΚΑ ΠΑΡΚΑ
ΚΑΙ
ΑΕΙΦΟΡΟΣ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ

Ο τουρισμός είναι σε παγκόσμια κλίμακα η μεγαλύτερη βιομηχανία και για τη χώρα μας αποτελεί έναν από τους πιο σημαντικούς τομείς οικονομικής ανάπτυξης αλλά και εθνικής ανάδειξης. Το πλούσιο σε ομορφιά και ποικιλομορφία φυσικό περιβάλλον της Ελλάδας με την ιδιαίτερη βιοποικιλότητα, η σημαντική προϊστορία και ιστορία του τόπου μας, βρίσκεται στο στόχαστρο μιας συνεχώς αυξανόμενης ποσοτικά και όχι ποιοτικά τουριστικής ανάπτυξης. Κρίνεται λοιπόν αναγκαία η αναζήτηση και η εφαρμογή μορφών εναλλακτικού τουρισμού. Ενός τουρισμού που θα σέβεται τις μελλοντικές γενιές και δεν θα εξαντλεί τις φυσικές πηγές μιας περιοχής, που θα αναζητά τη συμμετοχή της τοπικής κοινότητας, θα σέβεται τις συνήθειες και τον τρόπο ζωής τους και θα βάζει συμμέτοχο την τοπική κοινωνία στα οικονομικά οφέλη. Θα θεωρεί ότι κάθε τοπικός «θησαυρός» ανήκει στο έθνος και στην Ευρώπη.
Οι «θεματικές διαδρομές» σαν μορφές εναλλακτικού τουρισμού, πχ. διαδρομές αρχαιολογικών χώρων, παραδοσιακών δραστηριοτήτων, μυθολογικά μονοπάτια, γεωλογικά φαινόμενα κλπ βρίσκονται σε αυτή την κατεύθυνση. Η εκπαίδευση σε θέματα διαχείρισης φαραγγιών, canyoning και rafting, θα βοηθήσει στην διαχείριση των ΘΕΜΑΤΙΚΩΝ ΠΑΡΚΩΝ στην κατεύθυνση μιας οικονομικής ανάπτυξης στα πλαίσια της αειφορίας.
Για πρώτη φορά στην Ελλάδα γίνεται προσπάθεια να δημιουργηθεί ένα είδος εναλλακτικού εκπαιδευτικού τουρισμού που να στηρίζεται στην Γεωμυθολογία, με βασικό σημείο αναφοράς το ΘΕΜΑΤΙΚΟ ΠΑΡΚΟ. Το θεματικό πάρκο αποκτά ιδιαίτερη αξία επειδή σχετίζεται με την Ιστορία των Προϊστορικών κατοίκων μιας Περιοχής από την οποία προέρχονται οι ονομασίες «Έλλην» (ο γιος του Δευκαλίωνα και της Πύρας) και «Ελλάς» (η πόλη του Έλληνα) και έχει υποστεί μεγάλες γεωλογικές και περιβαλλοντικές αλλαγές, οι οποίες μπορούν να συσχετιστούν με την «μυθολογική πραγματικότητα» (οι μύθοι προσπάθησαν να εξηγήσουν αυτά τα φαινόμενα.
Βασικοί στόχοι του προγράμματος ήταν :
Τα θεματικά πάρκα (Γεωπάρκα) της Αυστρίας και ιδιαίτερα το Γεωλογικό Πάρκο Naturpark Sterische Eisenwurzen , νεοσύστατο πάρκο σε περιοχή με ιδιαίτερο ενδιαφέρον και το πάρκο Gesause.
Η σχέση του πάρκου με τη οικοτουριστική ανάπτυξη της περιοχής,
Η γνωριμία με τους εκπαιδευτικούς στόχους του πάρκου που αφορούν μαθητές , εκπαιδευτικούς,, επιστήμονες κλπ.
Η σύνδεση του Πάρκου με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της περιοχής τα μνημεία , τα μοναστήρια, τα φαράγγια, τα χωριά, τα ποτάμια, τα δάση και τα λατομεία σιδήρου.
Στις συναντήσεις μας με τους συντελεστές δημιουργίας του Πάρκου αναδείχθηκε η αποφασιστική συμβολή της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και των τοπικών φορέων στη σύστασή του.
Η επιμόρφωση και η κατάρτιση που απέκτησε η ομάδα από τη επιμόρφωση στην Αυστρία, θα την βοηθήσει να λειτουργήσει πολλαπλασιαστικά στην ανάδειξη της αξίας και της ίδρυσης Γεωμυθολογικών πάρκων στη χώρα μας, που έχει χιλιάδες μύθους και έντονα Γεωλογικά φαινόμενα και μελλοντικά στην λειτουργία και την βιώσιμη διαχείριση τους.
Το ΚΠΕ Στυλίδας μέσα από το Εθνικό θεματικό σχολικό Δίκτυο «Γεωμυθολογικά μονοπάτια» θα μπορέσει να επιμορφώσει μεγάλο αριθμό εκπαιδευτικών και μαθητών και να αξιοποιήσει την εμπειρία του, για τον εμπλουτισμό του δικτύου και για να ενισχύσει την άποψη, πως εναλλακτικές μορφές ήπιου τουρισμού θα μπορέσουν να δώσουν εργασία, να αναδείξουν τις ομορφιές και την ιστορία του τόπου μας και ταυτόχρονα να προστατέψουν το μοναδικό και πλούσιο σε οικοσυστήματα περιβάλλον της. Η περιοχή που επισκεφτήκαμε προσπαθεί να συγκρατήσει τον πληθυσμό με τη λειτουργία Γεωπάρκων με τη συμμετοχή όλων των Δήμων και της Περιφέρειας.
Κατασκευές παλαιές και άχρηστες, όπως μια αποθήκη σανού, χρησιμοποιήθηκε για εργαστήριο, όπου οι μαθητές μαθαίνουν να τεμαχίζουν πέτρες, να φτιάχνουν εκμαγεία κοχυλιών κλπ. Επαναχρησιμοποίηση δηλ. για εκπαιδευτικούς σκοπούς, χώρων και περιοχών που έχουν παροπλιστεί.
Αξίζει να σημειωθεί η εμπειρία του θεματικού πάρκου που αφορούσε το νερό. Μέσα από μια διαδρομή που συνδύαζε αριστοτεχνικά παιχνίδι - γνώση – βίωμα ,η αξία του νερού και η σχέση με την ποιότητα της ζωής μας προσλαμβανόταν με τον πιο απολαυστικό τρόπο. Στο πάρκο αυτό βγάλαμε το παιδί που κατοικεί μέσα μας και παίξαμε μαθαίνοντας.
Τα γεωπάρκα στην Αυστρία επιλέχτηκαν γιατί συνδυάζουν την τουριστική ανάπτυξη με το σεβασμό στην φύση και την προσπάθεια τουριστικής αξιοποίησης στα πλαίσια της αειφορίας. Η γνώση αυτή θα χρησιμοποιηθεί για την δημιουργία Γεωμυθολογικών πάρκων στην περιοχή μας αλλά και στον ευρύτερο Ελλαδικό χώρο.
- Ο προγραμματισμός της επίσκεψης εμπεριείχε επισκέψεις σε περιοχές ιδιαίτερης αξίας
που πρέπει να προστατευθούν από το μαζικό τουρισμό.
- Συναντήσεις με ειδικούς, ενημέρωση και συζήτηση για την διαχείριση και προστασία περιοχών κάλυψαν πολλές από τις ερωτήσεις και προβληματισμούς.
- Δίνεται έμφαση στη συμμετοχή της τοπικής κοινωνίας, στην τουριστική ανάπτυξη και στην προσπάθεια που καταβάλλεται για την βελτίωση και την αξιοποίηση των μνημείων πολιτισμού στις αγροτικές περιοχές και τις στρατηγικές ανάπτυξης και στην αναγκαιότητα προστασίας των βιοτόπων των ποταμών, την αναγκαιότητα προστασίας της φύσης και τη δυνατότητα διαχείρισης της στα πλαίσια μιας αειφορικής ανάπτυξης.
Το επταήμερο περιλάμβανε όλες τις διαστάσεις μιας ολοκληρωμένης βιωματικής επιμόρφωσης.
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗΣ ΣΤΑ ΓΕΩΠΑΡΚΑ
Αναχώρηση για Grossreifling, άφιξη στο ξενοδοχείο, Gasthof Schnabl – Grossreifling.
ΓΕΩΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΔΙΑΤΗΡΗΣΗ:
ΤΟ ΓΕΩΚΕΝΤΡΟ,ΤΟ ΓΕΩΜΟΝΟΠΑΤΙ ΚΑΙ ΤΟ ΓΕΩΕΡΓΑΣΤΗΡΙ ΤΟΥ GAMS.
Ολόκληρη η ημέρα αφιερώθηκε στο ρόλο της Γεωλογίας στις ανέσεις(ευκολίες) του GAMS, όπως ονομάζεται το Γεωχωριό, του φυσικού πάρκου EISENWURZEN. Δόθηκε ιδιαίτερη έμφαση στην παρουσίαση της Γεωλογίας, στις εκθέσεις και στον τομέα των διαφόρων ομάδων-στόχου και στην διάδραση ανάμεσα στη φυσική διατήρηση (αειφορία) και στον τουρισμό.
Επίσκεψη στο St.Gallen, στο κέντρο πληροφόρησης, το Γεωπάρκο (Geoline) της περιοχής και τις δραστηριότητες οικοτουριστικού και γεωλογικού ενδιαφέροντος που εντάσσονται στα πλαίσια της λειτουργίας του.
Ακολούθησε Επιστημονική ξενάγηση από τον εμπνευστή και επιστημονικό συνεργάτη του GEOPARK ομότιμο καθηγητή γεωλογίας τέως διευθυντή του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας της Βιέννης και τέως πρόεδρο των Γεωπάρκων της Ευρώπης. κ Kollmann.
Για την ιστορία της περιοχής, σημαντικό στοιχείο απετέλεσαν τα πλούσια σε σίδηρο πετρώματά της στα οποία στήριξε την ανάπτυξη της. Η οικονομική αυτή δραστηριότητα σταμάτησε πριν 15 χρόνια και έδωσε στροφή σε διαφορετικούς τομείς ένας από τους οποίους είναι και ο τουρισμός που αναπτύσσεται με αργούς ρυθμούς.
Τα τελευταία χρόνια το μεγάλο γεωλογικό ενδιαφέρον της περιοχής έδωσε την ιδέα της δημιουργία ενός Γεωπάρκου, που θα αποτελούσε τον κεντρικό άξονα για την ανάπτυξη δραστηριοτήτων σχετικών με το τουρισμό. Έτσι δώδεκα κοινότητες της περιοχής ίδρυσαν κοινό τουριστικό οργανισμό με την επωνυμία geoline . Η φιλοσοφία του οργανισμού ήταν να τονώσει τις δραστηριότητες της περιοχής και να συγκρατήσει τον πληθυσμό μέσα από την αντίληψη της αειφόρου τουριστικής ανάπτυξης και μιας ειδικής μορφής τουρισμού, του Γεωτουρισμού, σε συνδυασμό με άλλες μορφές εναλλακτικού τουρισμού.
Η περιοχή έχει γύρω στους 12.000 κατοίκους. Υπάρχει μια συνεχής διαρροή κυρίως στο επίπεδο των μορφωμένων κατοίκων που αγγίζει το ποσοστό του 10% κάθε χρόνο. Οι αλλαγές στη διαχείριση του δάσους και ο εκμοντερνισμός στην εξόρυξη του σιδήρου οδήγησαν στην ανεργία μεγάλο αριθμό κατοίκων.
Κάθε χωριό επέλεξε ένα θεματικό πλαίσιο με επίκεντρο τη γεωλογία για να αναπτύξει τις δραστηριότητές του. Παράλληλα αξιοποιήθηκαν χώροι αρχιτεκτονικού, πολιτισμικού και θρησκευτικού ενδιαφέροντος όπως κάστρα και μοναστήρια για να εμπλουτίσουν το περιεχόμενο της οικοτουριστικής ανάπτυξης. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, το μουσικό φεστιβάλ που οργανώνεται κάθε καλοκαίρι στο κάστρο της περιοχής το Gallestein, το οποίο διαθέτει Concert Hall . Το κάστρο ολοκληρώθηκε το 1052 μ.χ, υπήρξε το πρώτο κτίσμα της περιοχής και διοικητικό κέντρο για πολλές δεκαετίες. Στο φεστιβάλ συμμετέχουν 200 με 300 καλλιτέχνες.
Στο ξεκίνημα της ιδέας έγινε επιστημονική έρευνα η οποία στη συνέχεια υποστηρίχθηκε με ευρωπαϊκά προγράμματα. Δημιουργήθηκαν σύνθετα πακέτα διακοπών με διάφορες μορφές ψυχαγωγίας αλλά και εκπαίδευσης που συμπεριλάμβαναν ύπνο και διατροφή στην περιοχή. Στήθηκαν θεματικές δραστηριότητες για να προσελκυστούν νέοι και οικογένειες. Αξιοποιήθηκαν τα τοπικά προϊόντα . Στόχος ήταν όλοι οι τομείς ανάπτυξης της περιοχής ( γεωργία, τουρισμός και πολιτισμός) να συνδεθούν και να αναδεχθούν μέσα από έναν κεντρικό άξονα όπως η γεωλογία συμπεριλαμβάνοντας όλα τα χωριά της περιοχής. Παράλληλα αναπτύχθηκαν πρωτότυπες δραστηριότητες για τους μαθητές των σχολείων όπως η συλλογή υλικών κατά μήκος του ποταμού Εnns που διασχίζει την περιοχή του τα οποία τα ζωγράφισαν, τα μετέτρεψαν σε μικρά έργα τέχνης και τα παρουσίαζαν σε έκθεσή τους στο σχολείο. Επίσης η εργασία τους σε λιμνούλες για να μελετήσουν την καθίζηση των υλικών στο χώρο και το χρόνο.
Στη συνέχεια επισκεφθήκαμε το Γεωλογικό κέντρο Geocenter στην Gamp ο Δήμαρχος της οποίας κ. Hermann Lussmann που υπήρξε δραστήριος πολιτικός και η Τοπική αυτοδιοίκηση του St. Gallen βοήθησαν ουσιαστικά στο ξεκίνημα όλων των πρωτοβουλιών με την ίδρυση του Geocenter. Το όλο project χρηματοδοτήθηκε μέσα από το πρόγραμμα Leader με συμμετοχή τα τρία τελευταία χρόνια κατά 42%. Το υπόλοιπο χρηματοδοτήθηκε από την περιφερειακή διοίκηση και την κεντρική κυβέρνηση.
Η κυρίαρχη και καθοριστική σκέψη που αναπτύχθηκε από τον διαχειριστή του γεωλογικού πάρκου κ. Reinhard Mitterbaeck ήταν << στην τουριστική ανάπτυξη πρέπει να έχεις πρωτοτυπία>>.
Ξενάγηση και εκπαίδευση στο GEOCENTER
Το Geocenter είναι ένα μοντέρνο κτίριο που ολοκληρώθηκε το 1999 και στο οποίο ο επισκέπτης αποκτά τις πρώτες γνώσεις για τη γεωλογία της περιοχής. Με απλούς αλλά ιδιαίτερα παραστατικούς χάρτες που διατρέχουν τη γεωλογία της Ευρώπης με έμφαση στην Αυστρία(Άλπεις-Αλπική ορογένεση-Νεογενές -30 εκ. χρόνια πριν ) ο επισκέπτης ενημερώνεται για τα βασικά απολιθώματα π.χ. του ιχθυόσαυρου, των ρουδιστών,των αμμωνιτών) και τέλος αποκτά βοηθητικό πληροφοριακό υλικό.
Μέσα από την ξενάγηση στο Γεωκέντρο (geocenter) δίνονται οι πληροφορίες και τα ερεθίσματα που θα κεντρίσουν το ενδιαφέρον του επισκέπτη για την επίσκεψη στο πάρκο. Σημαντικές πληροφορίες δίνονται από τον κεντρικό γεωλογικό χάρτη.
Στο κέντρο υπάρχει χώρος για να εργάζονται οι μαθητές και να προσεγγίζουν με το δικό τους τρόπο τις πληροφορίες που τους δίνονται.
Γεωλογικό εργαστήριο Geo workshop
Μέσα στο Γεωπάρκο ένα παλαιό κτίριο, που χρησίμευε για συγκέντρωση σανού, αναπαλαιώνεται για να γίνει χώρος εργασίας-εκπαίδευσης για τους μαθητές και όχι μόνο. Οι επισκέπτες θα μπορούν να κόβουν και να λειαίνουν πετρώματα, θα κάνουν λεπτές τομές καθώς και εκμαγεία από απολιθώματα και θα παίρνουν δείγματα της δουλειάς τους σαν ενθύμιο από την εμπειρία τους στο πάρκο. Είναι χώρος μικρός αλλά θα βοηθήσει στη άσκηση των παιδιών στη χειρονακτική εργασία και την απόκτηση εμπειριών σε ένα τομέα που γνωρίζουν ελάχιστα γιατί και η διδασκαλία της γεωλογίας στο σχολείο είναι υποβαθμισμένη.
Γεωλογική διαδρομή- GEOTRAIL
Στόχος της διαδρομής είναι:
Να δουν οι επισκέπτες τη γεωλογική δράση του νερού δηλ.την επίδραση που ασκεί η δύναμη του νερού στη διαμόρφωση των πετρωμάτων
Να κατανοήσουν τις μορφές των πετρωμάτων και τον τρόπο σχηματισμού τους αλλά και τον τρόπο διαμόρφωσης του τοπίου γενικότερ .Η διαδρομή είναι ένα μονοπάτι κατά μήκος ενός φαραγγιού. Μέρος της διαδρομής, αποτελεί μια εντυπωσιακή υπερυψωμένη ξύλινη κατασκευή μήκους 800μ παράλληλα προς το πλευρικό τοίχωμα του φαραγγιού που ολοκληρώθηκε το 2007. Η γεωλογική διαδρομή έχει 48 σημεία με επισήμανση και πληροφορίες σε κάθε σημείο. Ο επισκέπτης εφοδιάζεται δωρεάν από το κέντρο πληροφόρησης με ένα φυλλάδιο, στο οποίο υπάρχουν πληροφορίες σχετικές με τα γεωλογικά χαρακτηριστικά και τα ενδιαφέροντα πετρώματα σε κάθε σημείο. Υπάρχει πολύ πλούσια βλάστηση κατά μήκος του γεωλογικού μονοπατιού που το καθιστά ιδιαίτερα ενδιαφέρον και για όσους έχουν βοτανολογικό ενδιαφέρον.
Στο τέλος της διαδρομής υπάρχει σπήλαιο που θεωρείται το μεγαλύτερο σπήλαιο γύψου στην Κεντρική Ευρώπη. Νερό από θερμές πηγές μετέτρεψε το ανθρακικό ασβέστιο των ασβεστόλιθων σε γύψο γεγονός που δίνει την ιδιαιτερότητα στο σπήλαιο. Η ύπαρξη του σπηλαίου δίνει ακόμα ένα ενδιαφέρον στη διαδρομή μια και η επίσκεψή του εκτός από το επιστημονικό ενδιαφέρον αποτελεί μια ξεχωριστή εμπειρία.
ΤΟ ΜΟΝΑΣΤΗΡΙ ΤΟΥ ADMONT ΚΑΙ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ, ΣΤΗΝ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ
Κύριος στόχος του σεμιναρίου ήταν η μελέτη της πολιτικής του μοναστηριού σε σχέση με την ευρύτερη οικονομική και πολιτιστική ανάπτυξη της περιοχής.
Το μοναστήρι των Βενεδικτίνων στο Admont ιδρύθηκε το 1074. Είναι το παλαιότερο μοναστήρι της Στυρίας και βρίσκεται στην ευρύτερη περιοχή του εθνικού πάρκου Gesäuse. Η σπουδαιότητά του ξεπερνούσε τα όρια της περιοχής και επηρέασε και επηρεάζει την πνευματική, πολιτιστική και οικονομική ζωή του τόπου για πάνω από 900 χρόνια.
Ο πυρήνας λειτουργίας του μπορεί να συνοψιστεί στις λέξεις: προσευχή, εργασία, μελέτη.
Το μοναστήρι διαθέτει θεραπευτήριο και σχολείο όλων των βαθμίδων εκπ/σης με 700 μαθητές. Άλλες δραστηριότητες (όπως εμπορία ξυλείας και δασοκομία) απασχολούν 500 εργαζόμενους και αποτελεί έτσι βασικό πόλο έλξης της περιοχής. Έχει 32 μοναχούς, που κάποιοι είναι και δάσκαλοι του σχολείου.
Η κύρια πνευματική έλξη του μοναστηριού είναι η τεράστια βιβλιοθήκη του-η μεγαλύτερη μοναστηριακή βιβλιοθήκη στον κόσμο- και το νέο μεγάλο μουσείο του.
Η σημερινή βιβλιοθήκη σχεδιάστηκε σε ρυθμό Ροκοκό από τον Γκόταρντ Χαïμπεργκερ το 1774 και ολοκληρώθηκε από τον Γιόζεφ Χούεμπερ. Οι σκάλες που οδηγούν στη μεγάλη αίθουσα της βιβλιοθήκης είναι από μαγνησίτη (pinolit) και οι τοίχοι του διαδρόμου διακοσμούνται από πίνακες του 18ου αιώνα. Η μεγάλη αίθουσα έχει μήκος 72 μέτρα και ύψος 12 μέτρα. Το πάτωμά της είναι διαμορφωμένο έτσι ώστε να φαίνεται πότε σαν σκαλοπάτια, πότε σαν κύβος και πότε σαν βιβλίο. Οι κίονες είναι από μάρμαρο του Σάλτσμπουργκ. Οι νωπογραφίες της οροφής απεικονίζουν τις τέχνες, τις φυσικές επιστήμες και τη θρησκεία και δημιουργήθηκαν από τον Μπαρτολομέο Αλτομόντε (1776-1777). Σε αυτήν την αίθουσα υπάρχει «μυστική έξοδος» φτιαγμένη έτσι ώστε να μην διαταραχθεί η αρχιτεκτονική της αίθουσας.
Την αίθουσα διακοσμούν αγάλματα από φλαμουριά επικαλυμμένα από χαλκό με συμβολικό χαρακτήρα όπως ο θάνατος-η ημέρα της κρίσης, η πορεία προς την κόλαση, τα επτά θανάσιμα αμαρτήματα και η έξοδος-πορεία προς τον παράδεισο. Στο βάθος της αίθουσας υπάρχουν τα αγάλματα των μαθητών του Ιησού Λουκά, Ιωάννη, Μάρκου και Ματθαίου και στο κέντρο αναπαράσταση του νεαρού Ιησού στο Ναό.
Στην αίθουσα υπάρχουν διώροφα ερμάρια, από ξύλο φιλύρας από τον καλλιτέχνη Γιόζεφ Σταμπλ, στα οποία βρίσκονται 70.000 βιβλία που έχουν ανατυπωθεί. Τα παλαιά βιβλία βρίσκονται σε άλλες αίθουσες και υπάρχουν χειρόγραφα που εκτίθενται σε προθήκες άλλων αιθουσών. Παρόλη την καταστροφική φωτιά του 1865, διασώθηκαν 160.000 τόμοι και συνολικά 200.000 βιβλία υπάρχουν σε διάφορες αίθουσες. Όλα τα βιβλία (ιστορία, φυσικές επιστήμες, νομικά κ.λ.π.) μπορούν να χρησιμοποιηθούν από μαθητές και επιστήμονες. Το πιο σημαντικό βιβλίο θεωρείται ότι είναι τα Πατερικά Κείμενα.
Η νότια πτέρυγα του μοναστηριού έχει μετατραπεί σε μουσείο με ιστορικά κειμήλια αλλά και έργα σύγχρονης τέχνης. Σε αυτό το χώρο δεσπόζει το μουσείο φυσικής ιστορίας με μακρά παράδοση επιστήμης καθώς οι καλόγεροι πίστευαν ότι η επαφή με τη φύση είναι υπηρεσία προς τον Θεό. Διαθέτει herbarium, συλλογές εντόμων, ορυκτών - πετρωμάτων, ταριχευμένων ζωικών ειδών και μετεωριτών. Μεταξύ των απολιθωμάτων κυριαρχούν απολιθώματα προϊστορικών οργανισμών όπως του Ιχθυόσαυρου που έζησε πριν από 230 εκατομμύρια χρόνια. Όλα αυτά συμπληρώνονται από μία παρουσίαση της ιστορίας του μοναστηριού με πολυμέσα.
Η εκκλησία του μοναστηριού –μετά την καταστροφική φωτιά του 1865- ξανακτίστηκε σε νεογοτθικό ρυθμό.
Οι σημερινές δραστηριότητες του μοναστηριού έχουν ενδυναμώσει το ρόλο του στην ευρύτερη περιοχή και είναι ιδιαίτερα καθοριστικός για την ανάπτυξη της.
Η εκκλησία του Φράουνμπεργκ
Σε κοντινή απόσταση από το Admont, πάνω σε ύψωμα κοντά στον ποταμό Ένς, βρίσκεται η εκκλησία του Φράουνμπεργκ του 15ου αιώνα, που ξαναχτίστηκε σε ρυθμό Μπαρόκ. Από τον περίγυρο της εκκλησίας, οι Άλπεις υψώνονται αγέρωχες και μεγαλοπρεπείς και φαίνεται πανοραμικά η κοιλάδα του ποταμού Ένς. Διακρίνεται ο ποταμός και η υπολειμματική παρόχθια υγροτοπική βλάστησή του, που δηλώνει παλαιές διαδρομές του και μας δίνει την ευκαιρία να έχουμε μια γενική εικόνα της διαχείρισης του ποταμού στο πέρασμα των χρόνων και των χρήσεων γης στην περιοχή.
Καθοδόν προς το Admont, στην κοιλάδα του ποταμού Enns παρατηρήσαμε:
Αποθέσεις της τελευταίας παγετώδους περιόδου (μορένες)
Τριαδικούς δολομίτες και ασβεστόλιθους στα γύρω βουνά
Μια σειρά υγροτοπικών οικοσυστημάτων που περιλαμβάνουν πολλά έλη και έχουν μεγάλο οικολογικό και ορνιθολογικό ενδιαφέρον.
ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ 3:
ΜΕΛΕΤΗ ΤΟΥ ΒΙΟΤΟΠΟΥ,PÜRGSCHACHNER MOOR
(PÜRGSCHACHNER BOG)
Επιστημονική ξενάγηση από τον κ. Dieter Weissensteiner
Κύριος στόχος του σεμιναρίου είναι η μελέτη της τουριστικής ανάπτυξης και των μέτρων προστασίας σε μια προστατευόμενη περιοχή (Pürgschachner Bog).
Πρόκειται για προστατευόμενη περιοχή του Δικτύου NATURA 2000 λόγω της ύπαρξης οικοτόπου προτεραιότητας (peat bog). Πρόσθετα έχει και ορνιθολογικό ενδιαφέρον και γι αυτό αποτελεί τμήμα περιοχής Ramsar. Στην ουσία πρόκειται για ένα υγροτοπικό οικοσύστημα (τύπος έλους- peat bog) που το διαχειρίζονται στο πλαίσιο των αρχών της αειφορίας. Η διαχείριση αυτή αφορά παρεμβάσεις και μέτρα προστασίας για:
α) Τη διατήρηση των υπαρχόντων οικοτόπων.
β) Τη δημιουργία βιοτόπων με στόχο τη διατήρηση και προστασία της βιοποικιλότητας,
γ) Τη βιώσιμη ανάπτυξη μέσω οργανικών καλλιεργειών αυτόχθονων φυτικών ειδών σε συνδυασμό με παραδοσιακούς τρόπους καλλιέργειας και επιστημονική έρευνα και
δ)Την ανάδειξη του χώρου (περιβαλλοντικό μονοπάτι, μέσα ερμηνείας περιβάλλοντος, παρατηρητήρια, έντυπο υλικό, έμπειροι οικοξεναγοί) με στόχο την οικοτουριστική ανάπτυξη της περιοχής
4η ημέρα: 2 Μάη 2008,
Αναχώρηση για το Gesaeuse National Park μέσω του St. Gallen Στη διαδρομή παρατηρούμε τον πύργο Gallenstein, και την πανέμορφη οροσειρά Buchstein (2.224m) των Gesauese.
Στη διαδρομή προς το Weng παρατηρούμε το κτίριο σκοποβολής και μονοπάτι για ποδηλασία.
Επίσης παρατηρείται η οροσειρά, (μετά)σχηματισμένη από την παγετώδη περίοδο, καθώς και ασβεστόλιθοι από υφαλογενείς εξάρσεις, που προέρχονται από την εποχή των παγετώνων (180 - 200.000 χρόνια.)
ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ 4:
ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΔΙΑΤΗΡΗΣΗΣ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΣΤΟ ΕΘΝΙΚΟ ΠΑΡΚΟ GESAUSE.
Τα μεγαλύτερα ζητήματα των Εθνικών πάρκων είναι:
-Η διατήρηση της φύσης
-Η εκπαίδευση και
- Η ψυχαγωγία
Το εθνικό πάρκο GESAUSE που ιδρύθηκε το 2002, είναι το νεότερο στο είδος του στην Αυστρία. Παρουσιάζει μια ευρεία ποικιλία βιοτόπων, από τις πεδιάδες των ποταμών μέχρι τις κορυφές των βουνών, που φτάνουν σε υψόμετρο πάνω από 2300 μέτρα.
Το σεμινάριο ασχολήθηκε με τη σύνδεση των εκπαιδευτικών προγραμμάτων του πάρκου, σε θέματα προστασίας της φύσης.
Το κέντρο πληροφόρησης του πάρκου Gesause βρίσκεται σε ένα οροπέδιο, στη διασταύρωση για Weng. Ενημέρωση από τον διευθυντή Martin Hartmann ( Μηνανικός δασών) για το πιο πρόσφατο κηρυγμένο Εθνικό πάρκο της Αυστρίας από τα εξι (6) συνολικά και αναφορά στα γενικά στοιχεία του Gesaeuse με εκταση 11.000 εκτάρια (110.000στρέμματα).
Στόχος είναι η διατήρηση και αποκατάσταση της φύσης(conservation, recreation), η Εκπαίδευση (education), η Ψυχαγωγία - Τουρισμός και η Έρευνα (research, investigation).
Η ενημέρωση έγινε με προβολή 20λεπτου Video για το Gesaeuse National Park:
Στοιχεία του πάρκου:
Από την συνολική έκταση , η ζώνη προστασίας καταλαμβάνει το 14% του συνόλου και το υπόλοιπο 84% είναι το φυσικό περιβάλλον του πάρκου. Το Υψόμετρο είναι από 490μ έως 2.370μ ( στην κορυφή.), δηλ. υπάρχει υψομετρική διαφορά 1.880μ.Όσον αφορά το ιδιοκτησιακό καθεστώς: Το 99,3% ανήκει στη περιφέρεια της Στυρία, το 0,5% είναι το ποτάμι και το 0,2% είναι ιδιωτικές εκτάσεις.
Παρουσιάζει μεγάλη ποικιλία φυσικών περιοχών:
Αλπική περιοχή (Alpine areas): 31%
Θαμνώδης περιοχή (Scrub-land): 13,5%
Δασική περιοχή(Woodland): 50%
Νερά (Open water): 0,5%
Λιβάδια, βοσκοτόπια (high pasture, meadow): 5%
Καθοριστικό ρόλο παίζει ο ποταμός Enns, o oποίος διασχίζει το Εθνικό πάρκο Gesaeuse δημιουργώντας την πλούσια κοιλάδα μεταξύ των οροσειρών των Άλπεων, με πλούσια και σπάνια διαστρωμάτωση – διαφορετικές φάσεις του φυσικού περιβάλλοντος - από την εποχή των παγετώνων πριν από 250.000 χρόνια καθώς και ίχνη χλωρίδας και πανίδας . Αθλήματα με rafting, sci, ποδηλασία, περπάτημα – περιπέτεια.
Αλλουβιακό δάσος
Σημαντική δραστηριότητα του Gesaeuse National Park είναι η βοήθεια και η φροντίδα στους άγριους κατοίκους του (ελάφια, αγριοκάτσικα κλπ),δραστηριότητες μέσω των οποίων χαίρεσαι και αντιλαμβάνεσαι τη φύση, ευκαιρίες για δραστηριότητες, όπως αναρρίχηση, ποδηλασία κλπ. Στο Gesaeuse είναι ορατή η κορυφή Buchstein .
Συνεργασίες με το πάρκο :
Κοινότητες:
Johnsbach 51%, Weng 30%, Admont 7%, Landl 6,5%, Hieflau 4,5%, St. Gallen 1%.
Σχολεία
Επιχειρήσεις
Αγροκτήματα
Τα Χρώματα στο λογότυπο – σήμα του Gesaeuse National Park είναι, το λευκό – των χιονισμένων οροσειρών, το πράσινο – του δάσους και το μπλε – του νερού.
ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ 5:
WILLOW DOME και LETTMAIR AU
Στην διαδρομή Admont – Hieflau, 10 km ανατολικά του Admont, στο κέντρο του πάρκου συναντήσαμε το Willow Dome τις ‘θολωτές ιτιές’, όπου το ‘ζωντανό’ πράσινο καλύπτεται από τις μοναδικές ‘κατασκευές δέντρων’, οι οποίες σε συνδυασμό με τα ‘κωνικά’ τεντόπανα δημιουργούν τα πιο συναρπαστικά σκίαστρα.
Συνάντηση με τον αρχιτέκτονα και την ομάδα εργασίας σε μια συναρπαστική διαδικασία χειρονακτικής παραγωγής έργου, φυσικής και περιβαλλοντικής εκπαίδευσης: κατασκευή χαμηλής θολωτής καλύβας, περίπου 1,5~1,70μ, από λυγισμένα κλαδιά ιτιάς ‘φυτεμένα’ σε περιμετρικό σκάμμα βάθους 40εκ σε ελεύθερο χώρο ανάμεσα στα θολωτά σκίαστρα και τους οικείους οβάλ χώρους κάτω απ΄ αυτά.
Το Willow Dome είναι κομβικό σημείο του πάρκου, δίπλα στο θεματικό φυσικό μονοπάτι ‘Lettmair Au’, στο μονοπάτι ‘Rauchbodenweg’ και στο μονοπάτι ‘Sagenweg’.
Περιήγηση στο ‘πλημμυρισμένο λιβάδι’ πλάι στον ποταμό Enns, στο Lettmair Au όπου μέσω «σταθμών-στάσεων» στην υπερυψωμένη ‘ξύλινη διαδρομή’, είχαμε τη δυνατότητα της εξερεύνησης του πλημμυρισμένου, ανά 5 περίπου χρόνια, παραποτάμιου δάσους.
Κατασκευές στο πάρκο:
-Υπερυψωμένη εξέδρα παρατήρησης στη μικρή λίμνη πλάϊ στο μονοπάτι.
-Γυάλινος κύλινδρος διαστρωμάτωσης 300 χρόνων, κάτω από ξύλινο τόξο.
-‘alles fliest’, - τα πάντα ρέουν, μέσα από μια κοχλιωτή κατασκευή ροής του νερού στην πλατφόρμα με τα πετρώματα.
-Ενημερωτικές πινακίδες, σχετικές με την πλημμύρα και την άνοδο της στάθμης του ποταμού, ...
-Υπερυψωμένη ξύλινη πολυγωνική εξέδρα, καθιστικά γύρω από δέντρο, ακουστικά με ακούσματα από το δάσος, το ποτάμι την βροχή, την καταιγίδα,...μια μαγική ξεκούραση στο δάσος.
-Υπερυψωμένη ‘ξύλινη διαδρομή’ στο δάσος με τις σημύδες, περίπου 0.5μ πάνω από το πλημμυρισμένο έδαφος .
-Υπερυψωμένη ξύλινη εξέδρα πάνω από τον ποταμό με υπέροχη θεά στην απέναντι όχθη, τα πυκνά δάση, τις ποικιλόμορφες πλαγιές και τις χιονισμένες κορυφές του Gesaeuse.
- Ενημερωτική πινακίδα σχετική με την τελευταία πλημμύρα, αποκόμματα από εφημερίδες, φωτογραφίες από τον πλημμυρισμένο Enns, ρεπορτάζ κλπ.
-‘Ποιητικό ταξίδι στο δάσος’ και στις 4 εποχές του χρόνου, μέσα από view master – video.
-Ταξίδι στο δάσος, γνωριμία με τους κατοίκους του με την μετατροπή κουφάλας δέντρου σε view master – video.
Περίπατος στο μονοπάτι, στο δάσος, στο ‘Rauchbodenweg’, μέχρι την κοίτη του Enns, σημείο αφετηρίας για rafting και την μεγάλη ξύλινη γέφυρα του Enns, με μεγάλα ξύλινα κωνικά βάθρα. Θέα στις δασώδεις όχθες, στο απότομο πρανές με τις διακριτές μεταλλικές κατασκευές προστασίας από τις καταπτώσεις.
Συνέχεια της πεζοπορίας στο μονοπάτι ‘Sagenweg’, στην απέναντι πλευρά του δρόμου, μέσα στο δάσος, πλάι στο ποτάμι, με το ξύλινο παρατηρητήριο, τη ξύλινη ‘ταίστρα’ μικρών ελαφιών, την ανηφορική διαδρομή με τις πολλαπλές ρίζες – γλυπτά, πάντα κάτω από τον επιβλητικό όγκο των οξυκόρυφων κορυφών Gesaeuse.
Ενημέρωση – παρατηρήσεις στους τρόπους διευθέτησης της κοίτης και των πρανών, με μικρού ύψους κλιμακωτές λιθόκτιστες κατασκευές, για την μείωση της ροής του νερού. Επιστροφή στο σημείο εκκίνησης, στο Willow Dome, αναχώρηση προς ανατολικότερα σε παράλληλη διαδρομή με τον Enns.
ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ 6:
EΠΙΣΚΕΨΗ- ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΣΤΟ GSTATTERBODEN NATIONAL PARK PAVILION:
Το Pavilion είναι μια υπερμοντέρνα κατασκευή από μπετό, ξύλο, μέταλλο και γυαλί.
Σε ιδιαίτερο χώρο – αίθουσα εκπαίδευσης – του περιπτέρου, παρακολουθήσαμε και ‘συμμετείχαμε’
στην γεωλογική έκθεση με κύριο θέμα την συνεχή αλλαγή του περιβάλλοντος χώρου:
Σε 8 σταθμούς – εγκαταστάσεις μηχανημάτων, video, βασικών πετρωμάτων, απολιθωμάτων, φυτών και σε συνδυασμό με ενεργητικές χειρονακτικές δράσεις και συνεχείς οδηγίες, αντιλαμβάνεται κανείς την δημιουργία και ‘ανάδυση’ καθ΄ ύψος των οροσειρών του Gesaeuse, από το σχηματισμό του παλαιότερου βραχώδους όρους πριν από 250 εκατομμύρια χρόνια.
Επίσης, ένα πείραμα δείχνει πως το παγωμένο νερό σπάζει τα βράχια.
Άλλα δείχνουν τη σειρά γένεσης των πετρωμάτων ή των φυτών των Gesaeuse. Ο χώρος αυτός βοηθά το μαθητή και γενικά τον επισκέπτη να αντιληφθεί τις φυσικές αιτίες και τη διαδικασία των μεταβολών του ανάγλυφου
Στο εικονικό αυτό ταξίδι, προσομοιώνοντας την ‘ανάδυση’ των οροσειρών, αντιλαμβάνεται κανείς πως ο ποταμός Enns δημιούργησε την κοιλάδα του μέσα στα σκληρά βράχια.
Κάνοντας εικονικό σκι, ζεις την εμπειρία των παγετώνων και την εξέλιξή τους από την παγετώδη περίοδο.
5η ημέρα:Σάββατο 3-5-2008
ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ 7:
ΤΟ ΠΑΡΚΟ ΥΔΑΤΙΝΗΣ ΠΕΡΙΠΕΤΕΙΑΣ ST. GALLEN ΚΑΙ ΟΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΤΟΥ ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΕΣ
Επίσκεψη στο πάρκο υδάτινης περιπέτειας ( waterpark,) που βρίσκεται σε πολύ μικρή απόσταση, νότια του οικισμού ST.Gallen.
Πρόκειται για ελεύθερο χώρο αναψυχής, που απευθύνεται κυρίως σε παιδιά, αλλά και σε μεγάλους και έχει οργανωθεί με κεντρική ιδέα την παρουσία του νερού συνδυαστικά με το παιχνίδι.
Βασικός στόχος της επίσκεψης θα μπορούσε να ειπωθεί ότι είναι η άντληση καινοτόμας πληροφορίας και ο εμπλουτισμός των μέχρι σήμερα παραστάσεων της ομάδας από τόπους αναψυχής που ενσωματώνουν πληροφορία με ιδιαίτερο εκπαιδευτικό ενδιαφέρον. Η πληροφορία αυτή εντάσσεται στο ευρύτερο εκπαιδευτικό και ερευνητικό πεδίο που σχετίζεται με το γεωπάρκο της περιοχής.
Οι παραδοσιακές εφαρμογές της υδροκίνησης στην περιοχή της Στυρίας και όχι μόνο (ανάλογες υπάρχουν στην Ελλάδα) έχουν υλοποιηθεί στον συγκεκριμένο χώρο συγκροτημένα και με ιδιαίτερα ευρηματικό τρόπο, ώστε να δημιουργείται η ολοκληρωμένη εντύπωση περιήγησης ενός παραδοσιακού βιοτεχνικού πάρκου σε μικρογραφία.
Περιλαμβάνει 49 δραστηριότητες-παιχνίδια που εγγράφονται στο συνολικό μακρόστενο περίγραμμα του χώρου. Οι κατασκευές αναπτύσσονται γραμμικά αλλά και σε πιο ελεύθερους σχηματισμούς, πλάι στις τεχνητά διαμορφωμένες πορείες νερού. Κυρίαρχο υλικό αυτών των κατασκευών είναι το ξύλο. Υπάρχουν πολλά παραδείγματα περιστροφικής κίνησης (π.χ. κατακόρυφες φτερωτές μεμονωμένες ή ενταγμένες σε επί μέρους συγκροτήματα) μέσω των οποίων μεταδίδεται η κίνηση, για διάφορες χρήσεις: π.χ. ανύψωση και μεταφορά νερού σε ξύλινα κανάλια ευρισκόμενα σε ψηλότερη στάθμη. Σε πολλές περιπτώσεις η κίνηση μετατρέπεται σε παλινδρομική ενεργοποιώντας π.χ. συστάδα σφυριών για επεξεργασία τεμαχίων από σίδηρο. Άλλη παραδειγματική λειτουργία στον χώρο αυτό, βασισμένη στην παραδοσιακή εκμετάλλευση της δύναμης που απορρέει από την κίνηση του νερού, αφορά στην μεταφορά κορμών ξύλου και μεταφόρτωσή τους σε βαγόνια.
Σε αντιδιαμετρική περιοχή ως προς την είσοδο του πάρκου, έχουν κατασκευαστεί κτίσματα σε αναπαράσταση νερόμυλου και φούρνου, παραδοσιακού πριστηρίου και κτίσματα μέσω των οποίων αποδίδεται ο παραδοσιακός τρόπος κατασκευής των αμιγώς ξύλινων κτισμάτων της περιοχής, καθώς και αυτών όπου η τοιχοποία διαμορφώνεται από ξύλινο σκελετό, ενισχύεται με ένα είδος ξύλινου πλέγματος, ενώ ως υλικό πλήρωσης χρησιμοποιείται κονίαμα.
Στην ίδια περιοχή έχει διαμορφωθεί μέσα σε στεγασμένο χώρο μακέτα (κλ. 1:100000) με την οποία απεικονίζονται έργα εφαρμογής ορεινής υδρονομίας στην περιοχή και γίνεται προσομοίωση των φυσικών διεργασιών που γίνονται στην επιφάνεια και στο υπέδαφος της κοιλάδας, μέσα από την δράση του νερού (κανονική ή καταστρεπτική).
Προγραμματίζεται ζωντανή παρουσίαση (με την μορφή εικονικής πραγματικότητας στο κοινό). Μέσα στον χώρο αυτό και για το συγκεκριμένο θέμα δόθηκε συνέντευξη από τον κ. Kollmann,στους επικεφαλής της ομάδας επίσκεψης.
Το θεματικό πάρκο νερού διαμορφώθηκε προ 6ετίας. Ο χρόνος κατασκευής διήρκησε 3 μήνες.
Στην είσοδο του πάρκου υπάρχει εξαιρετική οπτική φυγή προς κοντινό κάστρο, που βρίσκεται σε περίοπτη θέση και δεσπόζει στον ευρύτερο χώρο του γεωπάρκου.
Απέναντι από τον χώρο στάθμευσης του πάρκου, παρατηρήθηκαν αποθέσεις της τελευταίας παγετώδους περιόδου(morenes) περίπου 10.000 χρόνια πριν, καθώς και αποθέσεις παλαιότερης παγετώδους περιόδου.
Επίσκεψη στο Paflau (wasserloch-Klamm).
Πορεία σε μικτό φυσικό και ξύλινο μονοπάτι, δίπλα στον παραπόταμο (φαράγγι) του ποταμού Σάλσα, με προορισμό έναν εντυπωσιακό καταρράκτη ύψους 40 μ.
Η ξύλινη αναρτημένη γέφυρα του Σάλσα, μεγάλου μήκους ήταν ιδιαίτερα εντυπωσιακή.
ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ 8:
ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΠΑΡΚΟ EISENWURZEN ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΙΚΟΥΣ ΤΟΥ ΣΚΟΠΟΥΣ.
Με μια περιήγηση στον ποταμό SALZA με σχεδίες (raft) έγινε αντιληπτή η προστασία των βιοτόπων του ποταμού και η σημασία των υδάτινων αθλημάτων (sports).
Ο ποταμός SALZA που διασχίζει το φυσικό και γεωλογικό πάρκο EISENWUTZEN είναι ένας από τους ομορφότερους ποταμούς των Αυστριακών Άλπεων. Τους καλοκαιρινούς μήνες προσελκύει ένα μεγάλο αριθμό από rafters και canoes. Στο σεμινάριο έγινε επίδειξη κατά μήκος του ποταμού της φυσικής κατάστασης και των προβλημάτων ,λυμένων και άλυτων, συζητήθηκε η Γεωλογία της περιοχής καθώς επίσης, η φυσική προστασία και διαχείριση της.
6η ημέρα:Κυριακή 4-5-2008
ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ 9:
Η ΣΠΟΥΔΑΙΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΣΥΛΛΟΓΩΝ ΦΥΣΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ
ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΕΙΦΟΡΙΑ.
Εισαγωγή στους επιστημονικούς και μουσειακούς στόχους του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας της Βιέννης.
Τα μουσεία φυσικής ιστορίας έχουν τρεις αποστολές (καθήκοντα) ίσης σπουδαιότητας.
Διατήρηση , Έρευνα και Μεσολάβηση.
Το σεμινάριο ανέδειξε τους στόχους και την οργάνωση της επεξεργασίας των επιστημονικών συλλογών και δεδομένων στην εργασία των επιστημόνων.
Το μουσείο Φυσικής ιστορίας στη Βιέννη είναι ένα από τα σημαντικά μουσεία του κόσμου. Οι πιο παλιές συλλογές είναι πάνω από 250 ετών, ενώ περιέχει πάνω από 20 εκατομμύριο αντικείμενα. Χτίσθηκε στη Ringstrasse της Βιέννης το 1872-1889 για να στεγάσει την τεράστια συλλογή των Αψβούργων αυτοκρατόρων, σύμφωνα με τα σχέδια των Gottfried Semper και Karl Freiherr βον Hasenauer.
Το κύριο κτήριο του μουσείου είναι ένα επιμελημένο παλάτι, και η αλληλεπίδραση του κτηρίου, της περίκομψης διακόσμησης, των επίπλων, και των πολύτιμων εκθεμάτων δημιουργεί μία θαυμάσια εντύπωση στον επισκέπτη.
Στις αίθουσες του μουσείου που καλύπτουν 8.700 τ.μ. ο επισκέπτης μπορεί να ταξιδέψει στην ιστορία του πλανήτη μας, μέσω της συναρπαστικής ποικιλομορφίας της φύσης και στην προέλευση του πολιτισμού μας.Στο ισόγειο μπορεί κανείς να θαυμάσει πολύτιμες πέτρες και ορυκτά, σπάνια απολιθώματα και γιγαντιαίους δεινόσαυρους, καθώς επίσης και διάσημα προϊστορικά έργα τέχνης.
Μερικά από τα διάσημα και αναντικατάστατα εκθέματα είναι:
Η ηλικίας 25.000 ετών, μορφή της «Αφροδίτης του Willendorf".
Ο σκελετός ενός Διπλόδοκου (Diplodocus, του μακρύτερου χερσαίου σπονδυλωτού που έχει ζήσει ποτέ και ένα γιγάντιο τοπάζι βάρους 117 Kg.
Ο πρώτος όροφος παρουσιάζει συναρπαστική ποικιλία ειδών του ζωικού κόσμου, από τα πρωτόζωα ως τα πιο εξελιγμένα θηλαστικά. Αντικείμενα ηλικίας άνω των 200 ετών, έχουν μεγάλο ενδιαφέρον ως μάρτυρες της φύσης και ιστορικά αρχεία για την ιστορία της επιστήμης και της τέχνης της ταρίχευσης. Πολυάριθμα ταριχευμένα ζώα ειδών είτε εξαφανισμένων ή εξαιρετικά απειλούμενων κάνουν τις συλλογές πραγματικά αναντικατάστατες.
ΙΣΤΟΡΙΑ
Οι συλλογές εντόμων χρονολογούνται από το 1793 όταν αγόρασε ο αυτοκράτορας Franz I της Αυστρίας τις επιστημονικές συλλογές του ζωολόγου Joseph Natterer. Μετά από το πρόωρο θάνατο του αυτοκράτορα Franz I, η σύζυγός του ΜΑΡΙΑ ΘΗΡΕΣΙΑ μετέφερε την επιστημονική συλλογή στην ιδιοκτησία του κράτους και την κατέστησε προσιτή στο ευρύ κοινό. Η ΜΑΡΙΑ ΘΗΡΕΣΙΑ, παθιασμένη συλλέκτρια και η ίδια, αναγνώρισε την πρακτική σημασία των φυσικών επιστημών και ιδιαίτερα της ορυκτολογίας για την ανάπτυξη της μεταλλευτικής βιομηχανίας. Έδωσε στον διάσημο ορυκτολόγο Ignaz τη διαταγή να τακτοποιηθούν και να επεκταθούν οι συλλογές. Το 1806 το μουσείο αγόρασε μια συλλογή των ευρωπαϊκών εντόμων που έγινε από το Johann Carl Megerle von Mόhlfeld και o Megerle έγινε ο πρώτος έφορος αρχαιοτήτων. Aυτός οργάνωσε την αγορά της συλλογής Gundian των ευρωπαϊκών πεταλούδων. Αυτές οι παλαιές συλλογές καταστράφηκαν τον Οκτώβριο του 1848 κατά τη διάρκεια μίας πυρκαγιάς. Η μεγάλη συλλογή εντόμων (πάνω από 60.000) από το ταξίδι όμως του Johann Natterer στη Βραζιλία (1817-1835) γλύτωσε από την πυρκαγιά. Το 1859, η φρεγάτα NOVARA επέστρεψε από ένα παγκόσμιο ταξίδι με το Georg Ritter von Frauenfeld και τον Johann Zelebor εμπλουτίζοντας τις συλλογές του μουσείου με πολλά εκθέματα. Η σημερινή οργάνωση του μουσείου χρονολογείται από το 1876.

ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ GRUNDTVIG: "GEOMYTHOLOGY"

Εκπαίδευση ενηλίκων Grundtvig 2 :Συνεργασίες μάθησης. Η συνεργασία μάθησης Grundtvig 2 είναι ένα πλαίσιο για μικρής κλίμακας δραστηριότητες και συνεργασίες μεταξύ οργανισμών που εργάζονται στον τομέα της εκπαίδευσης ενηλίκων. Το πρόγραμμα «Γεωμυθολογία» πραγματοποιείται με την συνεργασία :
του Κέντρου Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Στυλίδας που είναι συντονιστής του προγράμματος, -του Πανεπιστημίου Αθήνας τμήμα Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος, -του Ινστιτούτου Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης της Κύπρου και -της Λιθουανικής ένωσης πολλαπλής σκλήρυνσης. ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ Το πρόγραμμα ΣΩΚΡΑΤΗΣ/ GRUNDTVIG 2 με τίτλο: « GEOMYTHOLOGY » ξεκίνησε από την Αντιγόνη Κρανιώτη, αναπληρώτρια υπεύθυνη του Κ.Π.Ε. Στυλίδας, το 2005. Στα πλαίσια του προγράμματος πραγματοποιήθηκε προπαρασκευαστική επίσκεψη μελών του Κ.Π.Ε. Στυλίδας με Συντονίστρια την Αντιγόνη, στο πανεπιστήμιο του Marburg Γερμανίας, το Φλεβάρη του 2005. Το πρόγραμμα πήρε πολύ καλή βαθμολογία στην Ελλάδα αλλά δεν έγινε έγκυρη κατάθεση αιτήσεων των άλλων εταίρων. Το Φλεβάρη του 2006 πραγματοποιήθηκε προπαρασκευαστική επίσκεψη στη Στυλίδα, με τη συμμετοχή τριών υποψηφίων εταίρων από : Εσθονία, Γερμανία, Τουρκία Το πρόγραμμα κατατέθηκε τον Μάρτη του 2006 με αιτήσεις συμμετοχής από 7 χώρες: Γερμανία, Εσθονία, Ιταλία, Κύπρο, Λιθουανία, Ρουμανία και Τουρκία και εγκρίθηκε με την συμμετοχή της Λιθουανίας και της Κύπρου και είναι 3ετους διάρκειας. ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ -Οι Κλιματικές περιβαλλοντικές και γεωμορφολογικές αλλαγές κατά τη διάρκεια των τελευταίων χιλιάδων ετών σε σχέση με την Ελληνική μυθολογία. - Η συμβολή των Ελληνικών μύθων στην ανάπτυξη του Ευρωπαϊκού πολιτισμού και η συσχέτισή τους με ευρωπαϊκούς μύθους. -Η Γεωμυθολογία στην περιβαλλοντική εκπαίδευση και την αειφορική ανάπτυξη με τη δημιουργία και λειτουργία Γεωμυθολογικών Πάρκων. ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ:

- Συνέδρια, Σεμινάρια, Εργαστήρια, Εργασίες πεδίου, Επίσκεψη σε μουσεία. Δημοσίευση των μελετών, των εργασιών, του εκπαιδευτικού υλικού, ως αποτέλεσμα των δραστηριοτήτων του προγράμματος .

ΤΙ ΕΙΝΑΙ Ο ΜΥΘΟΣ; Το περιβάλλον δεν παραμένει στατικό, ήταν είναι και θα είναι συνυφασμένο με την έννοια αλλαγή. Αυτές τις περιβαλλοντικές αλλαγές (γεωγραφικές, γεωλογικές, κλιματολογικές) οι αρχαίοι Έλληνες σε μια εποχή που δεν είχαν αναπτυχθεί ακόμη οι επιστήμες, προσπάθησαν να ερμηνεύσουν, πλάθοντας μύθους που τις εξηγούσαν. Οι μύθοι αυτοί αφορούσαν τις έντονες περιβαλλοντικές αλλαγές που γίνονταν στον Ελλαδικό χώρο, μια περιοχή με έντονη σεισμική και ηφαιστειακή δραστηριότητα την εποχή εκείνη αλλά και σήμερα. Σήμερα οι επιστήμες έρχονται να ερμηνεύσουν τις αλλαγές και τις μεταβολές που έμμεσα ή άμεσα περιγράφονται στην μυθολογία. Χρησιμοποιώντας νέες τεχνολογίες (ραδιοχρονολόγηση, εξέταση κόκκων γύρεως στα ιζήματα, ισότοπα οξυγόνου κλπ) επιβεβαιώνεται η αλήθεια των μυθολογικών περιγραφών και οι αλλαγές του περιβάλλοντος που περιγράφονται στους μύθους. Η Ελληνική Μυθολογία είναι η παλαιότερη ιστορία των κατοίκων που έζησαν στον τόπο που αργότερα ονομάστηκε Ελλάδα. Ένα μεγάλο τμήμα της Ελληνικής Μυθολογίας ταυτίζεται με την φυσικογεωλογική εξέλιξη του Ελλαδικού χώρου. Στην κεντρική Ελλάδα είχαμε στην προϊστορική εποχή, μεγάλες γεωλογικές μεταβολές (έντονη ηφαιστειότητα, σεισμικότητα, αλλαγή των ακτογραμμών κ.λ.π.). Για το λόγο αυτό δημιουργήθηκαν πολλοί μύθοι στην περιοχή μας. Είναι γνωστοί:Η τιτανομαχία, ο μύθος του Δευκαλίωνα και της Πύρρας, η γέννηση του Έλληνα, ο θάνατος του Ηρακλή κ.λ.π. Είναι ο Μύθος γέννημα της φαντασίας του ανθρώπου ή είναι η προσπάθειά του για ερμηνεία των μεταβολών του φυσικού του περιβάλλοντος, το οποίο είναι καθοριστικός παράγοντας για την επιβίωση του; Ο Ησίοδος στην Θεογονία και ο Όμηρος στην Ιλιάδα και την Οδύσσεια, συγκέντρωσαν αρκετούς από τους μύθους των προγόνων τους. Ήταν αυτά που έγραψαν παραμυθίες (ψέματα); Η ανακάλυψη της Τροίας, των πολύχρυσων Μυκηνών, της Πύλου, της Κνωσού, της Φαιστού και του Ακρωτηρίου της Θήρας, αποτέλεσαν την έμπρακτη απόδειξη ότι μύθος ήταν ο λόγος, δηλαδή η προφορική διήγηση που μεταφερόταν από γενιά σε γενιά. Παρόμοιοι μύθοι υπάρχουν σε πολλούς λαούς. Δεν έχει λοιπόν σχέση η λέξη μύθος που σημαίνει λόγος, με τις λέξεις παράμυθος και παραμύθι που σημαίνουν αποκλειστικά και μόνο φανταστικές διηγήσεις. Πολιτιστική Διαδρομή του Homo sapiens: •Ιστορική περίοδος •Προϊστορική περίοδος •Παλαιότερη Προϊστορική δηλ. Μυθολογική περίοδος Η Μυθολογική περίοδος αρχίζει από τότε που εμφανίστηκε το γένος του Homo sapiens. Πολλές φορές οι μυθολογικοί ήρωες μπερδεύονται στο προϊστορικό γίγνεσθαι που αποδεικνύεται ότι είναι ένα πραγματικό γεγονός. Παράδειγμα ο Τρωικός πόλεμος και η Τροία. Τι είναι Γεωμυθολογία; Η Γεωμυθολογία συνδέει την φυσικογεωγραφική εξέλιξη μιας περιοχής με τη μυθολογία που αναφέρεται σ΄ αυτήν. H Γεωμυθολογία ασχολείται: -Με τη περιβαλλοντική ερμηνεία της Μυθολογίας, -Mε τη σχέση της Μυθολογίας και Γεωλογίας -Mε το φυσικό περιβάλλον και τις κλιματικές συνθήκες που επικρατούσαν κατά την μυθολογική περίοδο. Στις γεωλογικές συνθήκες μιας περιοχής ανήκουν όλες αυτές οι φυσικές διεργασίες που έχουν σχέση με σεισμούς, με ρήγματα, με ηφαίστεια κ.λ.π. Η γεωλογική ιστορία του Ελλαδικού χώρου είναι πολύ παλιά (εκατοντάδες εκατομμύρια χρόνια πριν) και συνδέεται κυρίως με τον σχηματισμό και την εξέλιξη του Παλαιοωκεανού της Τηθύος .Το Ελληνικό Τόξο που είναι σεισμικά και τεκτονικά ενεργό, αποτελείται από το Νησιωτικό και το Ηφαιστειακό Τόξο, ενώ μεταξύ αυτών των δύο αναπτύσσεται μία θαλάσσια περιοχή που λέγεται οπισθοτάφρος. Το Κρητικό Πέλαγος αντιστοιχεί στην οπισθοτάφρο. Ο ευρύτερος χώρος του Μαλιακού έχει αναπτυχθεί πάνω στο ηφαιστειακό τόξο. Οι Λιχάδες νήσοι (ηφαιστειακά νησιά στο Μαλιακό) αποτελούν την πιο εντυπωσιακή ηφαιστειακή εκδήλωση, που συνδέεται άμεσα με την Ελληνική Μυθολογία. Άλλα γεωλογικά στοιχεία που συνδέονται με την ηφαιστειακή δράση, είναι η πληθώρα των θερμομεταλλικών πηγών που υπάρχουν στην περιοχή (Θερμοπύλες, Καμένα Βούρλα, Αιδηψός, Υπάτη κλπ.). Στις φυσικογεωγραφικές συνθήκες εντάσσονται το κλίμα, το έδαφος, το ανάγλυφο της επιφάνειας της Γης. Γιατί όμως είναι τόσο ενδιαφέρουσα και απαραίτητη η γνώση των φυσικογεωλογικών συνθηκών και των μεταβολών τους κατά τα τελευταία 18.000 – 20.000 χρόνια; -Γιατί οι γηγενείς αρχαίοι και πολύ παλαιοί πολιτισμοί συνδέονται άμεσα με το φυσικογεωλογικό περιβάλλον. Μέχρι τη Νεολιθική Εποχή και την Εποχή των Μετάλλων (μέχρι 3200 π.Χ. περίπου) o άνθρωπος εξαρτιόταν άμεσα από το περιβάλλον. Σε παλαιότερες μάλιστα εποχές, όταν ο άνθρωπος ήταν ακόμα τροφοσυλλέκτης και κυνηγός, η εξάρτησή του από το φυσικό περιβάλλον ήταν ακόμα μεγαλύτερη. -Γιατί τα αρχαιολογικά συμπεράσματα, τόσο του ιστορικού, όσο και του προϊστορικού πολιτισμού, δεν μπορεί να είναι επιστημονικά ορθά, αν είναι αποκομμένα από το φυσικογεωλογικό γίγνεσθαι της κάθε εποχής.

-Γιατί ολόκληρη η Ελληνική Μυθολογία και ιδιαίτερα οι πρώτες περίοδοι της Θεογονίας, συνδέονται με την εξέλιξη και τις μεταβολές των φυσικογεωλογικών συνθηκών του Αιγαιακού και του Περιαιγαιακού χώρου. -Γιατί το φυσικογεωλογικό περιβάλλον είναι αυτό που έδωσε το έναυσμα για να δημιουργηθεί ο Αρχαιοελληνικός Πολιτισμός.

-Η πολιτισμική ανάπτυξη των κοινωνιών επηρεάζεται από 3 ομάδες παραγόντων που συνδέονται: · Με το γεωλογικό · Με το φυσικογεωγραφικό · Με το ανθρώπινο δυναμικό
- Η μορφή των παλαιότερων ακτογραμμών δεν έχει καμιά απολύτως ομοιότητα με τη σημερινή. -Το σημερινό παράκτιο Αττικοκυκλαδικό τοπίο, δεν έχει καμία απολύτως ομοιότητα με το παλαιότερο και συγκεκριμένα με εκείνο των τελευταίων 20.000 ετών. -Τα περισσότερα νησιά των κεντρικών Κυκλάδων την εποχή των παγετώνων ήταν ενωμένα και αποτελούσαν μεγαλύτερα νησιά. -Ο Κορινθιακός Κόλπος ήταν λίμνη και ο σημερινός Πατραϊκός ήταν ξηρά -Ο Σαρωνικός Κόλπος την εποχή εκείνη δεν είχε ακόμα σχηματιστεί. Στη θέση του υπήρχε ξηρά που ένωνε την Αττική με την Πελοπόννησο, ενώ προς την πλευρά της Τροιζηνίας είχε αναπτυχθεί μια λίμνη (παλαιολίμνη Τροιζηνίας) όπως λίμνη ήταν και ο σημερινός Κόλπος της Ελευσίνας (Κυχρεία λίμνη ). Οι κάτοικοι του Αιγαιακού και Περιαιγαιακού χώρου υπήρξαν μάρτυρες σεισμών, ηφαιστειακών εκρήξεων, κατακόρυφων κινήσεων του γήινου φλοιού, επικλήσεων και αποσύρσεων της θάλασσας, καταπτώσεων βράχων, tsunamiς κ.λπ. Την ίδια εποχή δεν είχε διαμορφωθεί ακόμα ο Ευβοϊκός Κόλπος, αφού τόσο ο βόρειος όσο και ο νότιος, αλλά και ο Μαλλιακός και ο Παγασητικός κόλπος ήσαν ξηρά. Το γένος Homo ,(habilis, erectus, neadertalensis και κυρίως ο Homo sapiens) πρωτοεμφανίστηκε κατά τα τελευταία 70.000 χρόνια περίπου. Ο Homo sapiens από το 70.000 π.α.σ έως το 12.000π.α.σ. ήταν τροφοσυλλέκτης. Μετά το 12.000 π.α.σ έγινε τροφοπαραγωγός. Αρχαιοελληνικός Πολιτισμός: Γιατί αναπτύχθηκε σ΄ αυτόν τον τόπο (Αιγαιακό + Περιαιγαιακό) ένας τέτοιος πολιτισμός σε τόσο μικρό χρονικό διάστημα; Γιατί στην Κρήτη και στις Κυκλάδες και όχι στην Σκωτία ή στη Δανία, το Παρίσι, το Βερολίνο ή τη Μόσχα; Πώς αναπτύχθηκε η επιστημονική γνώση;
Γιατί αναπτύχθηκε το δημοκρατικό πολίτευμα στην Ελλάδα; Αν θέλουμε να συσχετίσουμε τον Ελληνικό Προϊστορικό Πολιτισμό με άλλους πολιτισμούς, πρέπει να λάβουμε υπόψη τις παλαιοκλιματικές και τπαλαιογεωγραφικές συνθήκες της Ευρώπης, αλλά και του Αιγαιακού και Περιαιγαιακού χώρου. Τι είδους πολιτισμός θα μπορούσε να αναπτυχθεί σ΄ ολόκληρη την Κεντρική και Βόρεια Ευρώπη εκείνη την περίοδο,(το μεγαλύτερο τμήμα της Άνω Παλαιολιθικής εποχής) αφού ήταν ολοκληρωτικά καλυμμένη από παγετώνες ύψους 3 χιλιομέτρων; Αιγαιακός και Περιαιγαιακός χώρος: Ο πλέον ευνοημένος χώρος κατά τις παγετώδεις περιόδους. Δεν είναι τυχαίο λοιπόν ότι οι πρώτοι πολιτισμοί αναπτύχθηκαν σε αυτή την περιοχή. ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΛΟΓΩ ΤΩΝ ΚΛΙΜΑΤΙΚΩΝ ΜΕΤΑΒΟΛΩΝ

10.000 π.α.σ. : Αρχή Ολοκαίνου - Αρχή κυριαρχίας ανθρώπου - Θερμοκρασία όση η σημερινή - 30 έως 40 m χαμηλότερα η στάθμη της θάλασσας 8.000 π.α.σ. - 20-30 m χαμηλότερα η στάθμη της θάλασσας 6.000 - 4.500 π.α.σ. - Κλιματικό Optimum (Αύξηση της Θερμοκρασίας) - Η στάθμη της θάλασσας ήταν λίγο ψηλότερα από πριν. Η άνοδος της στάθμης της θάλασσας προκαλεί σχετική βύθιση των παράκτιων περιοχών με αποτέλεσμα μόνιμες πλημμυρικές καταστάσεις. Ο ρυθμός επίκλησης είναι διαφορετικός από περιοχή σε περιοχή, ανάλογα με τη μορφολογία, με αποτέλεσμα ένα καθεστώς μόνιμων πλημμυρικών καταστάσεων των παράκτιων περιοχών. Οι κάτοικοι των περιοχών αυτών υπέφεραν και οι καταστροφές ήταν τεράστιες. Είναι σημαντικό ότι η έναρξη του Μινωικού, Μυκηναϊκού κλπ. πολιτισμού αρχίζει με το Κλιματικό Optimum. ΚΑΤΑΚΛΥΣΜΟΙ- ΞΗΡΑΣΙΕΣ

Η περίοδος των κατακλυσμών συνδέεται άμεσα με την αύξηση της Θερμοκρασίας στην περίοδο του Ολοκαίνου (πριν 12.000 χρόνια) Στις Μυθολογίες όλων των λαών γίνεται λόγος για κατακλυσμούς. Γνωστοί κατακλυσμοί αυτής της περιόδου θεωρούνται, ο κατακλυσμός του Νώε, ο κατακλυσμός του Σιουσούρντα ο κατακλυσμός του Ουτναπιστίμ στη Μεσοποταμία, ή ακόμη πιο μακριά ο κατακλυσμός του Βιρακότσα στη Νότια Αμερική. Στη Σκανδιναβική μυθολογία περιγράφεται η τήξη και υποχώρηση των πάγων, σαν νίκη του «Νότιου βασιλείου» (δηλαδή του θερμού), που καταδίωξε στον μακρινό βορρά τους θεούς του ψύχους. Στην ελληνική Μυθολογία γίνεται αναφορά σε 3 τουλάχιστον περιόδους κατακλυσμών· τον κατακλυσμό του Δευκαλίωνα, του Ωγύγη και του Δάρδανου.

ΚΑΤΑΚΛΥΣΜΟΣ ΤΟΥ ΔΑΡΔΑΝΟΥ Σύμφωνα με το Διόδωρο το Σικελιώτη, ο κατακλυσμός του Δάρδανου ήταν ο παλαιότερος από όλους. Ο Διόδωρος που έζησε τον 1ο μ.Χ. αιώνα αναφέρει μια παράδοση των κατοίκων της Σαμοθράκης. Αναφέρει ότι τα νερά ήρθαν από του Εύξεινο Πόντο, υπερχειλίζοντας αρχικά τις Κυάνεες Πέτρες (Βόσπορος), προς την Προποντίδα και στη συνέχεια προς το βορειοανατολικό Αιγαίο. Τα αποτελέσματα της σύγχρονης επιστημονικής έρευνας (από το Πανεπιστήμιο Columbia των Η.Π.Α.) επιβεβαιώνουν την διήγηση. Ο καθηγητής Γεωλογίας του πανεπιστημίου Αθηνών Ηλίας Μαριολάκος, έδειξε ότι αυτός κατακλυσμός, πρέπει να έχει συμβεί στο χρονικό διάστημα από 12.500 έως 14.500 χρόνια πριν από σήμερα. Αυτό προκύπτει από τα χαρακτηριστικά των φυσικογεωγραφικών συστημάτων της περιοχής, τις κλιματολογικές συνθήκες που επικρατούσαν τότε αλλά και με το πώς αυτές μεταβλήθηκαν. Πριν 18.000 χρόνια υπήρχαν παγετώνες στο βόρειο ημισφαίριο της γης και η στάθμη της θάλασσας ήταν χαμηλότερα σε σχέση με τη σημερινή (125 έως 150 μέτρα χαμηλότερα). Τεράστιες ποσότητες νερού ήταν δεσμευμένες με μορφή πάγου σε παγετώνες ύψους 3 χιλιομέτρων. Ο Εύξεινος Πόντος, η Προποντίδα και το βορειοανατολικό Αιγαίο δεν επικοινωνούσαν μεταξύ τους, επειδή οι σημερινοί θαλάσσιοι δίαυλοι του Βοσπόρου και των Δαρδανελίων (Ελλήσποντος) ήταν τότε ξηρά. Όταν άρχισαν να λιώνουν οι πάγοι, τα μεγάλα ποτάμια της ΒΑ Ευρώπης και της δυτικής Ασίας, που εκβάλουν στον Εύξεινο Πόντο, τον τροφοδότησαν με το νερό των πάγων που έλιωναν με αποτέλεσμα η στάθμη της θάλασσας στον Εύξεινο Πόντο (που ήταν τότε μια κλειστή λεκάνη με γλυκό νερό) ανέβηκε, υπερχείλισε το Βόσπορο και από την Προποντίδα μέσω των Δαρδανελίων έφτασε στο Αιγαίο. Το ερώτημα είναι πως τα πληροφορήθηκε όλα αυτά ο Διόδωρος; Το πιθανότερο είναι ότι το φαινόμενο του κατακλυσμού έκανε τόσο μεγάλη εντύπωση στους κατοίκους της ευρύτερης περιοχής, ώστε διατηρήθηκε η ανάμνησή του στην προφορική τους παράδοση (μύθο) για πάνω από δέκα χιλιάδες χρόνια!

Ο ΜΥΘΟΣ ΤΟΥ ΓΙΛΓΚΑΜΕΣ Κάποτε οι θεοί βαρέθηκαν τους ανθρώπους. Οι φωνές τους που ανέβαιναν από τη Χώρα στον ουρανό τους ενοχλούσαν και περισσότερο απ’ όλους ο Ενλίλ που ορκίστηκε να καταστρέψει τον κόσμο με ένα κατακλυσμό. Άρχοντας των κατακλυσμών όμως είναι ο σοφός Ένκι που φρόντισε να μη γίνει ολοκληρωτική καταστροφή. Ο Ένκι είπε στον ενάρετο και ευσεβή Ζιουσούντρα που βασίλευε στην πόλη Σουρουπάκ, να ναυπηγήσει ένα πλοίο και να σώσει τη ζωή του. Τον συμβούλεψε να κρύψει στο πλοίο όλα τα ζωντανά…… Ο ΚΑΤΑΚΛΥΣΜΟΣ ΤΟΥ ΝΩΕ Αναφέρει ότι, όταν ο Κύριος είδε πως είχε αυξηθεί η κακία των ανθρώπων στη γη είπε:Θα εξαφανίσω από την επιφάνεια της γης τους ανθρώπους και όλα τα κτήνη, τα ερπετά και τα πτηνά του ουρανού. Τότε ο θεός είπε στον ευσεβή Νώε:Για μένα έφτασε το τέλος των ανθρώπων. Εσύ όμως κάνε μια κιβωτό. Θα μπεις στην κιβωτό μαζί με τη γυναίκα, τους γιους και τις γυναίκες τους…...

Ο ΚΑΤΑΚΛΥΣΜΟΣ ΤΟΥ ΔΕΥΚΑΛΙΩΝΑ ΚΑΙ ΤΗΣ ΠΥΡΡΑΣ Ο Δίας αποφάσισε να εξαφανίσει με κατακλυσμό τους ανθρώπους λόγω της κακίας τους. Ο Τιτάνας Προμηθέας, συμβούλεψε το γιο του Δευκαλίωνα, να κατασκευάσει μια κιβωτό για να σωθεί. Ο Δευκαλίων κατασκεύασε μια κιβωτό και έβαλε μέσα τα απαραίτητα εφόδια. Όταν άρχισε να βρέχει ασταμάτητα, κλείστηκε μέσα μαζί με τη γυναίκα του την Πύρρα, η οποία ήταν κόρη του Επιμηθέα και της Πανδώρας. Ο Δίας έριξε πολλή βροχή χωρίς διακοπή. Το νερό γέμισε τα ποτάμια που ξεχείλισαν και παρέσυραν ό,τι βρήκαν μπροστά τους, αγαθά και ψυχές. Οι πεδιάδες έγιναν λίμνες και χάθηκαν κάτω από τα νερά. Στο τέλος μόνο μερικές βουνοκορφές φαίνονταν πάνω σε μια απέραντη θάλασσα. Η κιβωτός με τον Δευκαλίωνα και την Πύρρα έπλεε πάνω στα νερά εννιά μερόνυχτα. Ύστερα κάθισε στη κορφή της Όθρυος ή όπως άλλοι έλεγαν, στον Παρνασσό (ή στον Άθω ή στη Δωδώνη). Όταν η βροχή επιτέλους σταμάτησε και τα νερά αποτραβήχτηκαν, ο Δευκαλίων και η Πύρρα βγήκαν από την κιβωτό, και αφού ξαναπάτησαν τη γη, χωρίς να έχουν πάθει τίποτα, έκαναν θυσία στο Δία να τον ευχαριστήσουν για τη σωτηρία τους. Ο θεός δέχθηκε την προσφορά τους και έστειλε τον αγγελιοφόρο του Ερμή να ζητήσουν όποια χάρη θέλουν. Τότε ο Δευκαλίων και η Πύρρα ζήτησαν από το θεό ανθρώπους. Ο θεός δεν αρνήθηκε και σύμφωνα με τις οδηγίες του ο Δευκαλίων και η Πύρρα σκέπασαν τα πρόσωπα τους προχωρούσαν, έπαιρναν λιθάρια από τη γη και τα έριχναν πίσω τους, χωρίς να γυρίσουν να κοιτάξουν. Όπου έπεφταν τα λιθάρια του Δευκαλίωνα, ή γη έβγαζε άντρες, όπου έπεφταν τα λιθάρια της Πύρρας η γη έβγαζε γυναίκες. Λάας, σημαίνει πέτρες (εξακολουθούμε να χρησιμοποιούμε την λέξη ως συνθετικό στη λέξη λατομείο) και αυτοί που γεννήθηκαν από τις πέτρες είναι ο λαός. Μια ερμηνεία του μύθου με βάση τους παλαιογεωγραφικούς χάρτες , είναι ότι οι προϊστορικοί κάτοικοι της τότε πεδιάδας του Σπερχειού ,περιοχή που βρίσκεται σήμερα κάτω από την θάλασσα, αναγκάστηκαν λόγω της συνεχούς ανόδου της στάθμης της θάλασσας, να κατοικήσουν σε ψηλότερες περιοχές και οροπέδια, όπως στο οροπέδιο της Όθρυος όπου υπήρχε νερό από την λίμνη Ξυνιάδα και τον ποταμό Ενιπέα. Εκεί δίπλα στον Ενιπέα σύμφωνα με κάποιες περιγραφές τοποθετείται η πόλη «Ελλάς» που ίδρυσε ο Έλλην. Είναι αξιοσημείωτο ότι στη θέση του Βόρειου Ευβοϊκού υπήρχε μια λίμνη, στις όχθες της οποίας αργότερα ιδρύθηκε η σημερινή πόλη Λίμνη Ευβοίας και μάλιστα απέναντι από το βαθύτερο σημείο της λίμνης. Προϊστορικοί οικισμοί έχουν βρεθεί στην περιοχή. ΓΙΑΤΙ ΛΕΓΟΜΑΣΤΕ ΕΛΛΗΝΕΣ; Ο Δευκαλίωνας και η Πύρρα απόκτησαν και δικά τους παιδιά: Τον Έλληνα, τον Αμφικτύονα, την Πρωτογένεια, τη Μελάνθεια, την Θυία και την Πανδώρα. Ο Έλληνας λέγεται ότι ίδρυσε μια πόλη που την ονόμασε Ελλάδα και που ακόμα δεν έχει εντοπιστεί η ακριβής της θέση, αλλά τοποθετείται κάπου στο οροπέδιο του Δομοκού Ο Αμφικτύων, κυβέρνησε την Αθήνα μετά τον Κραναό. Ο Δευκαλίων, έγινε βασιλιάς της Φθίας, μιας περιοχής της Θεσσαλίας. Η Θεσσαλία αρχικά λεγόταν Πύρρα από το όνομα της βασίλισσας και γυναίκας του Δευκαλίωνα. Ο γενάρχης των Ελλήνων ο Έλλην, γέννησε με την Ορθηίδα τρεις γιους, τον Δώρο, τον Ξούθο και τον Αίολο, τους πρώτους αρχηγούς των Ελλήνων. Ο Ξούθος βασίλεψε στη Πελοπόννησο και έκανε δύο γιους, τον Αχαιό και τον Ίωνα, από τους οποίους οι Αχαιοί και οι Ίωνες πήραν τα ονόματα τους. Ο Αίολος βασίλεψε στη Θεσσαλία και οι κάτοικοι της, ονομάσθηκαν Αιολείς. Ο Δώρος και οι απόγονοι του που ονομάστηκαν Δωριείς, εγκαταστάθηκαν στις περιοχές ανατολικά του Παρνασσού. ΟΙ ΘΕΟΙ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ Ο Homo sapiens της Αν. Παλαιολιθικής – Μεσολιθικής εποχής, που ζούσε σε περιοχές υπό πλημμυρικό καθεστώς, πίστευε ότι για όλες αυτές τις μεταβολές ήταν υπεύθυνοι κάποιοι “κακοί” αλλά πολύ δυνατοί Θεοί, όπως οι Τιτάνες, οι Γίγαντες κ.λπ. ( Φυσικο-γωλογικές δυνάμεις ).Πίστευε πως ήταν Θεοί, γιατί υπέφεραν και οι αρχηγοί του, δηλ. οι πιο δυνατοί της φυλής, όπως βασιλιάδες, μάγοι κ.λπ. Αυτοί οι «κακοί» Θεοί δραστηριοποιήθηκαν καθ’ όλη τη διάρκεια των κλιματικών μεταβολών, δηλ. μεταξύ του 18.000 και του 6.000 π.α.σ. (Κλιματικό Optimum Ολοκαίνου). Κατά την ίδια περίοδο, ο κάτοικος του Αιγαιακού χώρου, προσευχόταν στους Θεούς της 4ης Γενεάς (Δίας, Ποσειδών, κ.λπ.) για να τον βοηθήσουν οι «καλοί» Θεοί – προστάτες του. Μετά την κλιματική σταθεροποίηση, 6.000-4.000 χρόνια π.α.σ. (4.000-2.000 χρόνια π.Χ.), οι “κακοί” Θεοί νικήθηκαν από τους «ευεργέτες» Θεούς, κυρίως τους Ολύμπιους (4η Γενεά και νεότερες). Από τότε και μετά, ο ανταγωνισμός μεταξύ των Θεών του Ολύμπου αφορά μία «ανακατανομή» στη δικαιοδοσία των Θεών. Για παράδειγμα, σε κλιματικές συνθήκες που οι άνθρωποι χρειάζονται περισσότερες βροχοπτώσεις (ξηρές περίοδοι), ο Δίας αντικαθιστά τον Ποσειδώνα.

- Οι Θεοί των Ελλήνων πρέπει να πλάστηκαν πριν από 20.000 χρόνια μέχρι το 6.000 π.α.σ. και είναι γέννημα – θρέμμα της Φύσης. -Μετά το Χάος είναι η Γαία, που είναι γεννήτορας όλων των μεταγενέστερων θεών. -Από το 6.000 π.α.σ. (4.000 π.Χ.) υπάρχουν μόνον ήρωες. -Οι ήρωες τελειώνουν μετά τον Τρωικό πόλεμο. -Οι τελευταίοι ήρωες είναι ο Ηρακλής, ο Θησέας, ο Αχιλλέας. Στην Ελληνική Μυθολογία εμφανίζονται δύο τουλάχιστον θεοί για τις ίδιες φυσικές δυνάμεις αλλά από διαφορετικές γενιές, π.χ. Γίγαντες και Ήφαιστος Ωκεανός και Ποσειδών Εγκέλαδος και Ποσειδών Τιτάνες και γενιά του Δία Γίγαντες και γενιά του Δία Ο ΑΤΛΑΣ Ο Άτλας, γιος του Τιτάνα lαπετού και της Ωκεανίδας Κλυμένης, προκάλεσε την οργή του Δία, είτε γιατί κατά τη διάρκεια της Τιτανομαχίας υποστήριζε τους Τιτάνες, είτε γιατί αυτός και τα αδέλφια του, ο Με­νοίτιος , ο Προμηθέας και ο Επιμηθέας, περιφρονούσαν το νέο αρχηγό των θεών. Έτσι καταδικάστηκε να στηρίζει αιώνια στους ώμους του τον ουρανό ή τον ουρανό και τη γη μαζί. Από τα παιδιά του ξεχωρί­ζουν οι Πλειάδες, επτά πανέμορφες κοπέ­λες, που μεταμορφώθηκαν σε αστέρια (ο αστερισμός της Πούλιας) γιατί δεν άντεχαν να βλέπουν τον πατέρα τους τιμωρημένο. Ένας άλλος μύθος αναφέρει ότι ο Άτλας ήταν πρωτότοκος γιος του Ποσειδώνα. Ο πατέρας του τον όρισε βασιλιά σε ένα μυθι­κό νησί, πέρα από τον Ωκεανό, που πήρε το όνομά του, Ατλαντίδα.

ΤΙΤΑΝΟΜΑΧΙΑ-ΓΙΓΑΝΤΟΜΑΧΙΑ Ο Ησίοδος αναφέρει ότι στην Τιτανομαχία για δέκα ολόκληρα χρόνια πάλευαν μεταξύ τους οι παλιοί θεοί, οι Τιτάνες, από την κορυφή της Όθρυος και ο Ζευς με τ' αδέλφια του από τον Όλυμπο. Η Γαία με τον Ουρανό γεννά τους Τιτάνες, αλλά όταν οι Τιτάνες με τον Κρόνο παίρνουν την εξουσία από τον Ουρανό και γίνονται κυρίαρχοι θεοί, ρίχνουν στον Τάρταρο τα τερατώδη αδέλφια τους (παιδιά κι αυτά της Γαίας και του Ουρανού) τους Κύκλωπες και τους Εκατόγχειρες. Η Γαία για να τιμωρήσει τους Τιτάνες, συμβούλεψε τους Ολύμπιους ότι για να νικήσουν στη μάχη, πρέπει να ανασύρουν τους Εκατόγχειρες από τον Τάρταρο. Οι Εκατόγχειρες με τα τριακόσια χέρια τους, πήρανε τριακόσιες πέτρες. Ένα σύννεφο από πέτρες έπεσε στην Όθρυ, που χτύπησε τους Τιτάνες και σφράγισε το τέλος τους. Οι νικημένοι δέθηκαν και ρίχτηκαν στα Τάρταρα, που απέχουν από τη γη σε βάθος τόσο, όσο απέχει σε ύψος ο ουρανός. Αργότερα η Γαία μετάνιωσε και θέλοντας να εκδικηθεί για την αιχμαλωσία των Τιτάνων, φέρνει στο φως τους Γίγαντες, που τους στέλνει να πολεμήσουν ενάντια στους Ολύμπιους θεούς. Η επίθεση των Γιγάντων ήταν αιφνιδιαστική. Βροχή από βράχους και φλεγόμενα δέντρα έπληξαν τον Όλυμπο. Οι Ολύμπιοι νίκησαν πάλι με τη βοήθεια δυο ημίθεων, του Ηρακλή και του Διόνυσου. Πρώτος απ' όλους ο Ηρακλής σκότω­σε τον Αλκυονέα, τον αρχηγό των Γιγάντων. Τον Εγκέλαδο, αφού τον κυνήγησε η Αθηνά πάνω από τη Μεσόγειο, τον κατα­πλάκωσε, πετώντας πάνω του ολόκληρη τη Σικελία. Ο Ποσειδώνας έκοψε με την τρίαινά του ένα κομμάτι από την Κω και μ’ αυτό πλάκωσε τον Πολυβώτη. Έτσι σχηματίστη­κε το νησί Νίσυρος, κάτω από το οποίο είναι θαμμένος ο Γίγαντας (κρατήρας του ηφαιστείου της Νισύρου ονομάζεται Πολυβώτης). Τον φοβερό Εφιάλτη πάλι πέτυχαν με τα βέλη τους ο Απόλλωνας και ο Ηρακλής. Ο Δίας εξοντώνει και το τελευταίο γιο της Γαίας από τον Τάρταρο, τον Τεράστιο Τυφωέα σκεπάζοντας τον με τη Αίτνα. Σύντομα, από τους εκατό περί­που Γίγαντες, δεν είχε απομείνει ούτε ένας.

ΠΑΡΝΑΣΣΟΣ – ΚΩΡΥΚΕΙΟΝ ΆΝΔΡΟΝ - ΤΥΦΩΕΥΣ Το Κωρύκειον Άντρον, (δερμάτινος σάκος) είναι γνωστό στους Δελφούς και την Κιλικία. Ο μύθος συνδεόταν με ένα αρσενικό δράκο, τον Τυφώνα. Στην Κιλικία, αντίπαλος του δράκου είναι ο Δίας, ενώ στους Δελφούς ο Απόλλωνας. Ο δράκων Τυφωεύς (πού ονομάζεται και Τυφαών, Τυφών ή Τυφώς), ήταν γιος της Γαίας. Πατέρας του ήταν ο Τάρταρος. (Τον Τυφάωνα των Δελφών τον γέννησε η Ήρα χωρίς πατέρα). Ο Τυφωεύς ήρθε στον κόσμο, μισός άνθρωπος και μισός ζώο. Σε μέγεθος και δύναμη ξεπερνούσε όλα τα παιδιά της Γαίας. Μέχρι τη μέση είχε μορφή ανθρώπου και ήταν τόσο ψηλός, πού ξεπερνούσε όλα τα βουνά και το κεφάλι του άγγιζε τ' άστρα. Το ένα του χέρι έφτανε στη δύση και το άλλο στην ανατολή. Από τους ώμους του φύτρωναν εκατό κεφάλια φιδιών. Τα μαλλιά του άγριου κεφαλιού του και το γένι του ανέμιζαν στον αέρα. Στα μάτια του έκαιγε φωτιά. Με συριγμούς και μουγκρητά πέταγε αναμμένες πέτρες κατά τον ουρανό και από το στόμα του ξεπηδούσαν φλόγες. Ακόμα δεν ήταν βέβαιο αν ο Τυφωεύς θα κυριαρχούσε στους θεούς και τους ανθρώπους. Οι θεοί του Ολύμπου φοβήθηκαν και εγκατέλειψαν τον Όλυμπο και πήγαν στην Αίγυπτο. Αλλά ο Ζευς που έμεινε, τον χτύπησε από μακριά με αστραπές κι από κοντά μ' ένα ατσάλινο δρεπάνι και τον καταδίωξε. Όταν είδε πώς ο Τυφώνας πληγώθηκε, θέλησε να πιαστούνε στα χέρια, αλλά τυλίχτηκε αμέσως από τα γυρίσματα των τεράστιων φιδιών. Ό Τυφώνας πήρε το δρεπάνι κι έκοψε τους τένοντες των χεριών και των ποδιών του θεού. Σήκωσε τον Δία στους ώμους και τον έφερε μέσ' από τη θάλασσα στην Κιλικία και τον ξεφόρτωσε σ' ένα σπήλαιο, πού το έλεγαν Κωρύκειο. Εδώ έκρυψε τα νεύρα του Δία σ' ένα τομάρι αρκούδας και τα 'δώσε για φύλαξη στη Δελφύνη, μια δράκαινα. Ο Έρμης και ο Αιγιπάν, έκλεψαν τα νεύρα και τα ξανάδωσαν κρυφά στο θεό. Ο Ζευς ξαναβρήκε τη δύναμή του, και καταδίωξε τον γίγαντα στη Θράκη εκσφενδονίζοντάς του ολόκληρα βουνά, που τα έβαψε με το αίμα του κι από τότε το βουνό ονομάζεται Αίμος. Τελικά έφτασε στη Σικελία, όπου ο Ζευς πέταξε πάνω στο δράκοντα την Αίτνα. Το βουνό ξερνά μέχρι σήμερα ακόμα, τις φλόγες του δράκοντα. Ποια είναι η σχέση των μύθων με τα φαινόμενα; Με τους μύθους οι προγονοί μας, προσπαθούσαν να ερμηνεύσουν γεωλογικές ανακατατάξεις και φαινόμενα όπως σεισμοί, εκρήξεις ηφαιστείων κλπ. -Ο μύθος της Γιγαντομαχίας αναφέρεται σε έντονα φυσικά φαινόμενα, όπως θύελλες και τυφώνες, ξηρασίες και πυρκαγιές, σεισμούς και καταποντισμούς. Η ηφαιστειακή δραστηριότητα στον Βεζούβιο, την Αίτνα ή τη Νίσυρο, αποδιδόταν στην οργή των Γιγάντων, που βρίσκονταν θαμμένοι στα σπλάχνα της γης. Ακόμη και τα απολιθώματα από μεγαθήρια, που ανακάλυπταν οι αρχαίοι, πίστευαν ότι ήταν τα κόκαλα των Γιγάντων. -Στο μύθο του Τυφώνα, με τη φυγή των θεών στην Αίγυπτο, έχουν αποτυπωθεί μνήμες για βιαστικές μετακινήσεις ελλαδικών πληθυσμών προς την Αφρική, που πιθανόν πραγματοποιήθηκαν κατά τη διάρκεια ασυνήθιστης ηφαιστειaκής δραστηριότητας, όπως η τρομακτική έκρηξη του ηφαιστείου της Θήρας, γύρω στο 1450 π.Χ.

Ο ΗΡΑΚΛΗΣ ΥΠΗΡΞΕ; ΤΙ ΗΤΑΝ ΟΙ ΑΘΛΟΙ ΤΟΥ; Ηρακλής και άθλοι (υδραυλικοί) Λερναία Ύδρα Στυμφαλίδες Όρνιθες Κόπρος Αυγεία Καταστροφές έργων των Μινύων στην Κωπαϊδα. Πάλη με τον Ποταμό Αχελώο……..

Ο ΗΡΑΚΛΗΣ "ΩΣ ΥΔΡΑΥΛΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ" -Η Ύδρα, είναι η τερατόμορφη θυγατέρα του Τυφώνα και της Έχιδνας που είχε αναθρέψει η Ήρα. Ο Ηρακλής φτάνει στην Λέρνη, συνοδευόμενος από τον ανιψιό του Ιόλαο και μαζί βρίσκουν το άντρο της Ύδρας. Ο ήρωας υποχρεώνει το τέρας να εγκαταλείψει την κρυψώνα του, ρίχνοντας στο εσωτερικό της φλεγόμενα βέλη. Όταν η Ύδρα βγαίνει από την κρυψώνα, διεξάγεται μια σκληρή πάλη ανάμεσα τους. Από κάθε κεφάλι της Λερναίας Ύδρας, που λιώνει ο Ηρακλής με το ρόπαλό του, ξεφυτρώνουν αμέσως άλλα δυο, γεγονός που κάνει αδύνατη την υποταγή της. Μόνο με τη βοήθεια του Ιόλαου, ο οποίος καίει τους κομμένους λαιμούς με δάδες, καταφέρνει ο Ηρακλής να ξεριζώσει το αθάνατο κεφάλι της-Λερναίας Ύδρας και να το θάψει αμέσως κάτω από ένα βαρύ βράχο. Στη συνέχεια, βυθίζοντας τις μύτες από τα βέλη του στη χολή του τέρατος, ο ήρωας αποκτάει ένα θανατηφόρο όπλο. -Ο Αυγείας, γιος του Ήλιου, ήταν ο πιο πλούσιος άνθρωπος σε κοπάδια, όμως για πολλά χρόνια δεν είχε καθαριστεί η κοπριά από τους στάβλους. Ο Ηρακλής παρουσιάζεται μπροστά του και προσφέρεται να καθαρίσει τους στάβλους πριν πέσει η νύχτα, με αντάλλαγμα το ένα δέκατο του κοπαδιού. Ο Αυγείας κοροϊδεύει τον ήρωα για την προσφορά του, όμως τελικά δέχεται τη συμφωνία. Για να ολοκληρώσει το έργο του, ο Ηρακλής ανοίγει δυο κανάλια στα θεμέλια των στάβλων και κατευθύνει εκεί τα νερά του Πηνειού που περνούν μέσα από το κτίσμα. -Ο Ηρακλής Φθάνει στην Καλυδώνα για να ζητήσει το χέρι της Δηιάνειρας κόρης του Βασιλιά Οινέα, πραγματοποιώντας έτσι την υπόσχεση που είχε δώσει στον αδελφό της, τον ήρωα Μελέαγρο. Ο ήρωας πρέπει να αγωνιστεί εναντίον του Αχελώου, γιου του Ωκεανού και της Τηθύος και πρωτότοκου αδελφού των τριών χιλιάδων θεών-ποταμών. Κατά τη διάρκεια της μάχης ο Αχελώος παρουσιάζεται με τη μορφή ανθρώπου με κεφάλι ταύρου, όταν ρίχνεται στο έδαφος γίνεται φίδι και μετά μεταμορφωμένος σε έναν τεράστιο ταύρο, προσπαθεί βίαια να τρυπήσει με τα κερατά του τον ήρωα. Ο Ηρακλής κατορθώνει να του ξεριζώσει ένα κέρατο. Βλέποντας την ήττα και την ταπείνωσή του, ζητά πίσω το κέρατο από τον Ηρακλή. Αυτός όμως για να το επιστρέψει ζητά σαν αντάλλαγμα το κέρας της ναϊάδας Αμάλθειας, της τροφού του Δία, το οποίο έγινε αργότερα γνωστό ως το "Κέρας της Αφθονίας". (Όπως αναφέρει ο Φρ. Στέϊλιν, ο ποταμός Σπερχειός ονομάζεται και Αχελώος. Επίσης Αχελώος ονομάζεται και ο χείμαρρος που βρίσκεται: "...Ένα τέταρτο της ώρας ανατολικά της Λαμίας ο δρόμος και ο σιδηρόδρομος διέρχονται προς τη Στυλίδα πάνω από ένα ευρύ, κατερχόμενο από την Όθρυ ρέμα. Είναι ο αρχαίος Αχελώος στις όχθες του οποίου κατοικούσαν οι Παραχελωίτες...) Άλλοι συγγραφείς αναφέρουν τη σχέση του Αχιλλέα και του Αχελώου που είναι και οι δυο γιοι θεοτήτων του νερού, Θέτις-Τηθύς. Η Γεωμυθολογική ερμηνεία του μύθου των πηγών της Λέρνης, είναι απλή. Αν θελήσουμε να κλείσουμε το νερό από το σημείο που αυτό πηγάζει, τότε αυτό θα εκβάλλει από δυο σημεία δεξιά και αριστερά από το κλεισμένο στόμιο. Το στόμιο ακόμη και σήμερα, το ονομάζουμε κεφάλι ή κεφαλόβρυσο. Ο Ηρακλής έκοψε όλα τα κεφάλια και οδήγησε το νερό σε ένα κεντρικό αγωγό. Στους κόπρους του Αυγεία, ο ήρωας, για τον καθαρισμό των στάβλων, διευθετεί την κοίτη του ποταμού. Η πάλη με τον Αχελώο, είναι η εκτροπή του ορμητικού ως ταύρου ποταμού, το φιδίσιο κορμί είναι οι μαίανδροι που σχηματίζει ο ποταμός, το δε κέρας που αποκόπτει ο Ηρακλής είναι η ευθυγράμμιση ενός μαιάνδρου, ο οποίος όταν αποκόπτεται από την ροή του ποταμού, προσφέρεται ως γονιμότατη και εύφορη γη για καλλιέργειες. Η νέα γη αποστραγγισμένη από τα νερά του ποταμού είναι πραγματικά το κέρας της Αμάλθειας, δηλαδή το κέρας της αφθονίας.

Ο ΗΡΑΚΛΗΣ ΣΤΗ ΦΘΙΑ Κατά τη διάρκεια ενός συμποσίου στην οικία του Οινέα στην Καληδώνα, ο Ηρακλής μαλώνει τον Εύνομο, έναν ατό τους οινοχόους, που δυστυχώς πεθαίνει με ένα μόνο χαστούκι. Παρά τη συγχώρεση από τον πατέρα του νεαρού, ο ήρωας δεν μπορεί να λυτρωθεί από τις τύψεις κι έτσι αποφασίζει να αυτοεξοριστεί από την Καληδώνα και να θέσει τον εαυτό του υπό την προστασία του βασιλιά Κήυκα της Τραχίνας. Φτάνοντας στις όχθες του Εύηνου λίγο μετά την αναχώρηση τους από την πόλη, ο κένταυρος Νέσσος προσφέρεται να βοηθήσει τη Διηάνειρα να διασχίσει τον ποταμό στην πλάτη του. Ο Νέσσος στη διαδρομή προσπαθεί να τη βιάσει, αλλά ο Ηρακλής τον θανατώνει με τα βουτηγμένα στο δηλητήριο της Λερναίας Ύδρας βέλη του. Ετοιμοθάνατος στη λάσπη της όχθης ο Νέσσος είπε στη Δηιάνειρα ότι, αν μάζευε το αίμα που έτρεχε από την πληγή του, θα αποκτούσε ένα φίλτρο που θα το χρησιμοποιούσε σε περίπτωση που ο Ηρακλής έπαυε να την αγαπά. Ο Ηρακλής πηγαίνοντας στην Οιχαλία (Εύβοια), κερδίζει τους αγώνες τοξοβολίας που είχαν έπαθλο την Ιόλη, κόρη του Βασιλιά Εύρυτου, ο οποίος όμως αρνείται να δώσει την κόρη του στο νικητή. Ο Ηρακλής σε μια κρίση τρέλας, σκοτώνει τον Ίφιτο, αδελφό της Ιόλης και αναζητώντας τον εξαγνισμό του, φθάνει στο Μαντείο των Δελφών όπου μετά την διαμάχη του με τον Απόλλωνα, παίρνει τον χρησμό, πως πρέπει να πουληθεί για τρία χρόνια δούλος για να γιατρευτεί. Έτσι ο ήρωας περνά για τρία χρόνια στην ιδιοκτησία της Ομφάλης, βασίλισσας της Λυδίας. Με την Ομφάλη θα αποκτήσει ένα γιο, τον Λάμο που ίδρυσε τη Λαμία. Αργότερα ο ήρωας μαζί με τον αμφιτρύωνά του Κήυκα, θα εκδικηθεί τον Εύρυτο καταλαμβάνοντας την Οιχαλία και παίρνοντας μαζί του την Ιόλη. Μετά τη νίκη του ο Ηρακλής προετοιμάζει μια ευχαριστήρια θυσία προς τιμήν του Δία στο ακρωτήριο Κήναιον στη Βόρεια Εύβοια. Γι' αυτόν το σκοπό στέλνει τον αγγελιαφόρο του Λίχα στην πόλη της Τραχίνας, με αποστολή να ζητήσει από τη Δηιάνειρα την κατάλληλη ενδυμασία. Η Δηιάνειρα μαθαίνοντας ότι ο ήρωας, ήταν ερωτευμένος με την Ιόλη και τυφλωμένη από τη ζήλια, βουτά το μανδύα που προόριζε για το σύζυγο της, στο μαγικό φίλτρο που είχε παρασκευάσει από το αίμα του Νέσσου. Όταν φόρεσε ο Ηρακλής το ένδυμα, αυτό κόλλησε στο δέρμα του και το δηλητήριο της Λερναίας Ύδρας που περιεχόταν στο αίμα του κενταύρου άρχισε να κατατρώει το κορμί του. Ο Ηρακλής θεωρώντας τον Λίχα υπεύθυνο για το δηλητηριασμένο μανδύα που του κατάτρωγε το σώμα και τρελός από τον πόνο, άρπαξε τον Λίχα και τον πέταξε στη θάλασσα. Έτσι δημιουργήθηκαν δυο νησίδες, η μία από το σώμα και η άλλη απ' το κεφάλι του Λίχα, που από τότε ονομάζονται Λιχαδονήσια ενώ το όρος Κήναιο, Λιχάδα. Τα Λιχαδονήσια είναι ηφαιστειακά νησιά και μάλιστα πρόσφατης ηφαιστειότητας. Τα πετρώματα που συναντούμε στα νησιά αυτά διαφέρουν κατά πολύ από τα πετρώματα της ευρύτερης περιοχής. Φαίνεται ότι εξ' αιτίας μεγάλων σεισμογόνων ρηγμάτων, κάποια τμήματα των νησιών αυτών αναδύθηκαν από τη θάλασσα. Η εμφάνιση των νησιών ίσως να είχε σχέση με το ανεβοκατέβασμα του νερού εξ' αιτίας των κλιματοευστατικών κινήσεων της στάθμης της θάλασσας αλλά και με την άνοδο και πτώση των νερών της παλαιολίμνης που υπήρχε πριν 9000 χρόνια στην περιοχή, εκεί που σήμερα βρίσκεται ο Βόρειος Ευβοϊκός κόλπος. Ο μύθος του Ηρακλή με τον Λίχα είναι μάλλον πολύ μεταγενέστερος, φαίνεται όμως ότι η προφορική μαρτυρία (μύθος) από γενιά σε γενιά, για την δημιουργία των ηφαιστειακών αυτών νησιών παραμένει ισχυρή.

ΘΑΝΑΤΟΣ ΚΑΙ ΑΠΟΘΕΩΣΗ ΤΟΥ ΗΡΑΚΛΗ Ο Ηρακλής, καταβεβλημένος από το δηλητήριο της Λερναίας Ύδρας, ζητά να μεταφερθεί στην Οίτη, (τοποθεσία που είχε υποδείξει το μαντείο των Δελφών πολύ καιρό νωρίτερα) και αποκαλύπτει στο γιο του Ύλλο, τον χρησμό του μαντείου ότι: «Κανένας ζωντανός άνθρωπος δεν θα μπορέσει ποτέ να σκοτώσει τον Ηρακλή, η καταστροφή του θα προέλθει από ένα νεκρό εχθρό του». ...Έπειτα είπε να τον φέρουν πάνω στο ψηλό οροπέδιο του Διός στην Οίτη, όπου το χορτάρι δεν είχε θεριστεί ποτέ. Από τότε, εκεί που άναψε για πρώτη φορά η φωτιά του Ηρακλή, σ' έναν πέτρινο περίβολο, πού διατήρησε τη στάχτη μέχρι τις μέρες μας και που στις γιορτές του πάντοτε την ξανάναβαν, το μέρος αυτό ονομάστηκε Φρυγία (Ο καμένος τόπος). Διηγούνταν ότι ο μαλικός ποταμός Δύρας, ο σημερινός Γοργοπόταμος πήγασε τότε από το βουνό για να σβήσει την πελώρια πυρκαγιά που κατάστρεψε το σώμα του Ηρακλή. Μάταια όμως πήγασε το ποτάμι. Ήταν το θέλημα του ίδιου του Ηρακλή να καίει ή φωτιά. Ό Ύλλος, που είχε ετοιμάσει τη φωτιά, αρνήθηκε να την ανάψει. Ο πάσχων Ηρακλής περίμενε κάποιον ξένο, έναν διαβάτη στο δρόμο. Τότε ήρθε ο Φιλοκτήτης, ο γιος του Ποίαντος, κι άναψε τη φωτιά. Μεγάλη ήταν γι' αυτόν η αμοιβή, το τόξο του Ηρακλή. Ο Ηρακλής, αφού άφησε το θνητό του μέρος στην κορυφή της Οίτης, ανέβηκε στον Όλυμπο για να ζήσει ανάμεσα στους αθάνατους. Εκεί, συμφιλιώθηκε με την Ήρα και πήρε για σύζυγο του την κόρη της, Ήβη. Στον τόπο της Πυράς του Ηρακλή, κτίστηκε ναός για τη λατρεία του ήρωα-θεού. Η ετυμολογία του ονόματος του Ηρακλή Σύμφωνα με μια εκδοχή, ο ήρωας, που αρ­χικά λεγόταν Αλκείδης, πήρε το όνομα Ηρακλής επειδή, με αφορμή την Ήρα, που ο φθόνος της τον έσπρωχνε σε όλο και νέα κατορθώματα, απέκτησε κλέος (φήμη). Μια άλλη εκδοχή είναι ότι, το όνομά αυτό του το έδωσε η Πυθία, η ιέρεια του μαντείου του Απόλλωνα, όταν κάποτε πήγε να της ζη­τήσει χρησμό. Ο λόγος που η Πυθία τον ονόμασε Ηρακλή ήταν ότι θα αποκτούσε κλέος άφθιτον (ατέλειωτη δόξα), με το να παρέχει ήρα (ωφέλεια) στους ανθρώπους. Ο ΌΛΥΜΠΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΑΛΩΑΔΕΣ Ο Όλυμπος το ψηλότερο βουνό της Ελλάδας, είναι ένας από τους πιο γνωστούς τόπους στον κόσμο, γιατί σύμφωνα με την ελληνική Μυθολογία θεωρείται η κατοικία των Θεών. Από γεωλογική άποψη, ο Όλυμπος παρουσιάζει μια σύνθετη γεωτεκτονική δομή: Συγκεκριμένα αποτελείται από τρεις μεγάλες ομάδες πετρωμάτων (γεωτεκτονικές ενότητες), διαφορετικής σύστασης και προέλευσης, που βρίσκονται "τεκτονικά" τοποθετημένες η μία πάνω από την άλλη. Από κάτω βρίσκεται η "ενότητα του Ολύμπου", πάνω της η "ενότητα της 'Οσσας" και πάνω σε όλες η "ενότητα του Πηλίου" .Ο μύθος των Αλωάδων, όπως αναφέρεται στον Απολλόδωρο (αλλά και σε άλλους αρχαίους συγγραφείς) εμφανίζει εντυπωσιακές ομοιότητες με την προαναφερθείσα γεωτεκτονική εξέλιξη του ευρύτερου χώρου του Ολύμπου. Η Ιφιμέδεια, σύζυγος του Αλωέα, που ήταν γιος του Ποσειδώνα και της Κανάκης, είχε ερωτευτεί τον Ποσειδώνα. Συνήθιζε να περπατά στην ακροθαλασσιά όπου παίρνοντας νερό με τις παλάμες της το έριχνε στο σώμα της. Ο κυανοχαίτης Ποσειδών ανταποκρινόμενος στον έρωτά της, της χάρισε δύο γιους, τον Ώτο και τον Εφιάλτη, τους οποίους ανέθρεψε ο Αλωεύς, γι’ αυτό ονομάστηκαν Αλωάδες. Ο Ώτος και ο Εφιάλτης κάθε χρόνο μεγάλωναν ένα πήχη σε πλάτος και μια οργιά σε ύψος. Όταν έγιναν εννέα ετών, είχαν αποκτήσει 9 πήχεις πλάτος και 9 οργιές ύψος (δηλαδή γύρω στα 16 μέτρα). Έχοντας συνειδητοποιήσει τις δυνάμεις τους, λόγω των γιγαντιαίων τους διαστάσεων, αποφάσισαν να ανέβουν στον Όλυμπο, να πολεμήσουν τους θεούς και αφού γίνουν κυρίαρχοι να αποκτήσουν ως συζύγους, ο μεν Ώτος την Ήρα, ο δε Εφιάλτης την Αρτέμιδα. Για να ανέβουν αποφάσισαν να τοποθετήσουν την Όσσα πάνω στον Όλυμπο και το Πήλιο πάνω στην Όσσα. Κατ' αυτόν τον τρόπο, κατασκεύασαν μια κλίμακα, όπως φαίνεται στο σκαρίφημα των πετρωμάτων που σχηματίζουν τον Όλυμπο. Ένας χρησμός έλεγε πως οι Αλωάδες δεν θα μπορούσαν να σκοτωθούν ούτε από χέρι θνητού ούτε από χέρι αθάνατου. Η Άρτεμις για να τους τιμωρήσει, έστειλε ανάμεσά τους ένα ελάφι, που έβαλαν εκείνοι στο σημάδι, όμως αντί γι' αυτό, ο ένας αδελφός χτύπησε τον άλλον "πριν το χνούδι τ' ανθερό τους σκιώσει το πηγούνι" ΜΑΝΤΕΙΟ ΔΕΛΦΩΝ Στο Μαντείο των Δελφών προστρέχει ο Ηρακλής, με την ελπίδα να θεραπευτεί από τη αρρώστια, που είχε προσβληθεί λόγω της δολοφονίας του Ίφιτου, αδελφού της Ιόλης. Μετά από την άρνηση της Πυθίας να του δώσει μια απάντηση, ο ήρωας προσπαθεί να λεηλατήσει το ναό, να πάρει μαζί του τον τρίποδα και να ιδρύσει το δικό του μαντείο, γεγονός που τον φέρνει σε ανοιχτή αντιπαράθεση με το θεό Απόλλωνα. Οι ψηλοί πέτρινοι όγκοι (Φαιδριάδες), που οριοθετούν προς βορρά την περιοχή των Δελφών, είναι μία μεγάλη ρηξιγενής ζώνη που αναπτύσσεται σε γενική διεύθυνση Ανατολή - Δύση. Μικρότερης τάξης ρήγματα έχουν εντοπιστεί εγκάρσια προς αυτή την μεγάλη ρηξιγενή ζώνη, σε γενική διεύθυνση περίπου Βορράς - Νότος. Το ίχνος ενός ρήγματος που διέρχεται μέσα από τον Ναό του Απόλλωνα, τονίζεται από την παρουσία πέντε πηγών, (η πηγή ΙΣΧΕΓΑΙΟΝ είναι η πιο κοντινή στο Άδυτο του Ναού). Στα σημεία εκφόρτισης των πηγών παρατηρούνται αποθέσεις τραβερτίνη (πορόλιθου). Χαρακτηριστική είναι επίσης η μετατόπιση των δομικών λίθων που παρατηρούνται στον θησαυρό των Βοιωτών καθώς και στα θεμέλια του θησαυρού των Ποτιδαίων, που βρίσκεται λίγα μέτρα ψηλότερα κατά μήκος ενός άλλου ρήγματος, παράλληλου προς το πρώτο. Σύμφωνα με τις έρευνες των De Boer & Hale (2000 & 2001), στις αποθέσεις του τραβερτίνη, αλλά και στο νερό των πηγών που λειτουργούν έως σήμερα (π.χ. Κασταλία), ανιχνεύθηκε η παρουσία αερίων όπως είναι το Μεθάνιο, το Αιθάνιο και το Αιθυλένιο. Το αιθυλένιο έχει χρησιμοποιηθεί στο παρελθόν ως αναισθητικό στην ιατρική. Σε μικρές δόσεις προκαλεί ευφορία, αίσθηση ροής, αποσύνδεση της συνείδησης από το σώμα, ενώ σε μεγαλύτερες μπορεί να προκαλέσει ντελίριο, βίαιες αντιδράσεις και σε εξαιρετικές περιπτώσεις πλήρη απώλεια της συνείδησης, ακόμη και θάνατο (ειδικά σε νεαρά άτομα). Σύμφωνα με τους παραπάνω ερευνητές, η κατάσταση της έκστασης που καταλάμβανε την Πυθία (η οποία ήταν ηλικιωμένη γυναίκα) συνδέεται με την ανάδυση του αιθυλενίου. Στην περίπτωση αυτή δικαιώνονται οι αναφορές αρχαίων συγγραφέων περί χάσματος στο Άδυτον του Ναού του Απόλλωνος. Σύμφωνα με αμερικανούς ερευνητές, η πηγή των εν λόγω αερίων θεωρείται ένας σχηματισμός οργανικού ανθρακικού πετρώματος που εντοπίζεται στο υπέδαφος, ενώ κατά τον καθηγητή Ηλία Μαριολάκο, πιθανότατα συνδέεται με το ελληνικό ηφαιστειακό τόξο.

Η Α Ε Ι Φ Ο Ρ Ι Α Π Ο Λ Υ ... Π Α Λ Ι Α «Ο ΜΥΘΟΣ ΤΟΥ ΕΡΥΣΙΧΘΩΝΑ» Η Δήμητρα, αρχέγονη Θεά, δίδαξε στους ανθρώπους όχι μόνο τον τρόπο καλλιέργειας των δημητριακών αλλά και τον τρόπο χρήσης της γης. Στη Λάρισα, αρχαιότατη Πελασγική πόλη, πλάστηκε και πιστεύονταν ο παρακάτω πελασγικός Λόγος. Τα πολύ παλαιά χρόνια όταν ο Ποσειδώνας ηρέμησε και έπαψε η γη και η θάλασσα να αναστατώνεται βγήκαν οι άνθρωποι από τις σπηλιές που ζούσαν και άρχισαν τον αγώνα της επιβίωσης. Η Δήμητρα, αδελφή του Δία και του Ποσειδώνα βλέποντας τον δύσκολο αγώνα των ανθρώπων για την επιβίωση τους αποφάσισε να τους βοηθήσει. Τους έδωσε σπόρους από σιτάρι και τους έμαθε πώς να φροντίζουν και πώς να καλλιεργούν τη γη. Οι άνθρωποι τιμούσαν τη Θεά σε καθιερωμένους ιερούς χώρους. Σ' έναν τέτοιο ιερό χώρο οι Ιέρειες της Δήμητρας με Αρχιιέρεια την Νικίππη κρατώντας στάχυς και άλλους σπόρους προσφέρουν σπονδή στη Θεά. Νικίππη. «Ευχαριστούμε σε Θεά Δήμητρα για όσα μας προσφέρεις. Σε ευχαριστούμε γιατί μας έμαθες πως να καλλιεργούμε τα χωράφια μας και πως να φροντίζουμε τη γη για να μας φέρνει πάντοτε τα δώρα της. Υποσχόμαστε ότι θα προσέχουμε κι θα φροντίζουμε αυτό το Ιερό Δάσος, εδώ στη Λάρισα στο ΔΩΤΙΟ πεδίο για να βλαστάνουν και να αναπτύσσονται ελεύθερα όλα τα Ιερά δέντρα σου. Σ' αυτά θα κατοικούν οι Νύμφες και οι Αμαδρυάδες και όλα τα άλλα πανέμορφα Ζωντανά της φύσης. Τούτο το πεδίο θα αναζωογονεί και θα ξεκουράζει την κουρασμένη από την καλλιέργεια γη μας. Φύλακες θα είμεθα, κανένας να μην του κάνει κακό». Εκείνα τα χρόνια συνυπήρχαν με τους ανθρώπους και οι γίγαντες. «Είμαι ο γίγαντας ο Ερυσίχθωνας ο γιος τον Τρίοπα, είμαι ο βασιλιάς, είμαι ο πιο δυνατός, είμαι ο πιο ξακουστός, είμαι ο πιο πλούσιος Αλλά το παλάτι μου είναι μικρό, δεν αρμόζει στη δύναμη, τη δόξα και τα πλούτη μου. Πρέπει το παλάτι να μεγαλώσω, να δείχνω τη δύναμη μου, να δείχνω τη δόξα μου, να δείχνω τα πλούτη μου. Διαταγή μου είναι να κόψετε και να φέρετε την καλύτερη ξυλεία , να κόψετε τις μεγάλες βελανιδιές, τους δένδρους, που η ξυλεία τους αντάξια του ονόματός μου και της δύναμής μου είναι».Οι υπήκοοι του προσπαθούν να τον μεταπείσουν. «Βασιλιά είναι ύβρις, είναι υπερβολή αυτό που μας διατάζεις να κάνουμε. Έχουμε υποσχεθεί στη θεά Δήμητρα για όλα όσα μας προσφέρει, για όλα όσα μας έμαθε, πώς να καλλιεργούμε τα χωράφια μας και πώς να φροντίζουμε τη γη, ότι θα προσέχουμε και θα φροντίζουμε αυτό το Ιερό Δάσος εδώ στο Δώτιο Πεδίο. Στα δέντρα αυτά κατοικούν οι Νύμφες και οι Αμαδρυάδες και όλα τα άλλα πανέμορφα ζωντανά της φύσης. Τούτο το πεδίο αναζωογονεί και ξεκουράζει την κουρασμένη από την καλλιέργεια γη μας». Αλλά ο γίγαντας Ερυσίχθωνας, κανέναν δεν άκουσε, ούτε φοβάται την οργή της θεάς. Μαζί με άλλους Γίγαντες έκοψε τα Ιερά δέντρα. Κλαίνε τα πουλιά, τα ζώα, οι Νύμφες και οι Αμαδρυάδες. Ήταν εκεί η Θεά Δήμητρα και με τη μορφή της Νικίππης, τον παρακάλεσε να σταματήσει αλλά αυτός δεν άκουγε τίποτα. Έκοψε όλα τα δέντρα. Καταστροφή !!! Σε λίγο εμφανίζεται η Νικίππη, περίλυπη για την καταστροφή. « Ήμουν εκεί. Αυτό που έγινε είναι καταστροφή! Ο Ερυσίχθωνας μαζί με άλλους γίγαντες έκοψε τα ιερά δέντρα, για να κατασκευάσει περισσότερα και καλύτερα ανάκλιντρα για τα Βασιλικά γιγάντια συμπόσια που οργανώνει. Η Θεά του είπε ότι παραλογίζεται και από την πράξη του όλο το Δώτιο πεδίο θα ερημωθεί. Θα έχει ανάκλιντρα αλλά δεν θα έχει τρόφιμα και ποτά για τα συμπόσιά του». Είμαι Γίγαντας και εγγονός του Ποσειδώνα της απάντησε, δεν φοβάμαι τίποτα. Φύγετε από το δρόμο μου. Η Θεά τότε κάλεσε από την Σκυθία την Πείνα και καθώς αυτός κοιμόταν τον κυρίευσε. Ο Ερυσίχθων έτρωγε συνεχώς με ακατάσχετη βουλιμία και χωρίς σταματημό. Όλα τα πούλησε και δεν χόρταινε με τίποτα. Ο πατέρας του ο Τριόπας παρακάλεσε τον Ποσειδώνα να τον σώσει αλλά ο Θεός δεν τον άκουσε. Όταν τίποτα δεν του απόμεινε αποφάσισε να πουλήσει την κόρη του Μήστρα. Αυτή καθώς ήταν ερωμένη του Ποσειδώνα ζήτησε τη βοήθειά του και ο Θεός της έδωσε το χάρισμα να μεταμορφώνεται σε ζώο όποτε ήθελε. Μ' αυτόν τον τρόπο ο Ερυσίχθωνας πουλώντας την κόρη του "ζώο" που ξαναγύριζε σ' αυτόν, προσπαθούσε να χορτάσει. Ούτε αυτό όμως τον έσωσε. Ήταν τέτοια η πείνα του, που τελικά από την βουλιμία του έφαγε τις ίδιες του τις σάρκες. Έτσι τελείωσαν οι Γίγαντες…. Η σημερινή εποχή μήπως θυμίζει τον μύθο του Ερυσίχθωνα; Στην εποχή μας, που έχουν εξεταστεί και εξηγηθεί τα γεωλογικά φαινόμενα, οι μύθοι αυτοί μπορεί να φαντάζουν σαν «παραμυθίες».Είναι εκπληκτικό όμως ότι ο άνθρωπος, στον αγώνα για την επιβίωση του σε δύσκολες συνθήκες, παρατήρησε και προσπάθησε να εξηγήσει τα φαινόμενα αυτά, αποδίδοντας τα σε αντιπαραθέσεις, συμφιλιώσεις, μονομαχίες, έρωτες και όλα τα ανθρώπινα χαρακτηριστικά που θεωρούσε ότι είχαν οι θεοί του. Εμείς θα προσπαθήσουμε να «εξηγήσουμε» τους μύθους και να κατανοήσουμε τα γεωλογικά φαινόμενα που συνέβησαν και πιθανόν να συμβαίνουν, σε μια ενεργή τεκτονικά περιοχή, όπως είναι η Ελλάδα, αλλά και τις ομοιότητες μύθων-φαινομένων με άλλες περιοχές της Ευρώπης. Έτσι με τα φτερά του Πήγασου αλλά και της φαντασίας και της γνώσης , να μάθουμε, να φανταστούμε, να κατανοήσουμε………

GEOMYTHOLOGY

Geomythology is the branch of geo-sciences that aims to discover the relationship between various ancient people’s myths and the geological environments where their early civilizations developed.The long history of the human being, , is divided into two long periods: the historic period that starts with the invention of writing and the prehistoric one. For the purposes of geomythology, the prehistoric period should be further divided into two subperiods, specifically, when Homo sapiens is in the hunting-and-gathering stage (a food gath¬erer) and a later one, when Homo sapiens is a food producer, that is, after the initiation of agriculture and mainly after the cultivation of wheat.The mythological period is the prehistoric period that refers to the acts of gods, deities, and heroes. These acts may not have been recorded in writing but have remained in the memory of different people, either through tradition or as they were later recorded by various authors. These texts constitute the different mythologies. Such characteristic texts are the “Gilgamesh epic,” which refers to the people of the prehistoric Mesopotamia, and Hesiod’s “Theogony,” which represents the mythology of the Ancient Greeks.The environment is changing …..Most people believe that the modern geoenvironment of a place, particularly of a coastal area, remains almost invariable, meaning that whatever landscape contemporary people see around them, no matter on which place on Earth they live nowadays, is the same as that seen by their prehistoric predecessors.This point of view is inaccurate, because the geoenvironment does not remain the same, but constantly changes. In fact, the geoenvironment that we can see around us was created in approximately 5,000 to 6,000 years BP (before the present). This period is known as “Holocene Climatic Optimum.”Before that period, everything was different, especially in higher latitudes where the paleogeographic conditions were totally different in land areas as well as in coastal areas. On the contrary, in lower latitudes, the paleogeographic changes were very important, mainly in coastal areas, while at continental and intracontinen-tal areas, the changes are of lesser importance, even though they still exist.Examples from different parts of the Earth exist where these geographical-relief morphology changes are so drastic that the present-day picture is totally different compared to prehistory. For example:The Persian Gulf did not exist until 12,000 BP.1. The Sahara area became a desert just after the 5th millennium. Before this period, the climate in Sahara was more favorable for the prehistoric inhabitants of the area, as a great number of hydrotopes and even lakes existed between 4,500 and 8,500 BP.GODSPrehistoric people created gods directly connected to their geoenvironment. In the Scandinavian mythology, for example, ice is often related to the myth, while ice is nonexistent in the synchronous mythologies of the people of tropical Africa. Some gods, however, were common in almost all ancient mythologies. For example, the sun and the moon have been deified by nearly all prehistoric people. In most ancient religions, the sun belongs to the early generations of gods; in Greek mythology, the sun belongs to the fourth generation of gods but not to an older one.CLIMATIC CHANGESThe main physical and geological factors related to the ancient mythologies are some geodynamic phe¬nomena, especially volcanoes and earthquakes. Another factor is the climate, mainly the climatic fluctuation during the last 18,000 years. The impacts of the climatic changes are various, but the ones that played a major role in the cultural development of Homo sapiens are:The variation of the extent of land covered by glaciersThe sea level changesThe shoreline displacementsAll three consequences are connected to the fact that water, under the climatic conditions of our planet, is presented in three different forms:as gas (clouds, vapor, H2,O[g]) as solid (ice, snow,H20[s])as liquid (saline water surface or ground water, H20[l])The total quantities of the chemical compound H2O that are bound in each phase are directly con¬nected to the mean global air temperature of the Earth atmosphere during a particular time period.On the other hand, it is accepted that the total quantities of water on our planet are stable, at least during the Cenozok era (last 65 m.a.). This means that under different climatic conditions, while the quantities of the partial phases may vary, the sum of these three phases remains constant:H2O(s) + Hp(g) + H2O( 1) - constant, whereas H2O(s) / H2O(g) / H2O(1) - variableBut we know that the climate changes periodically, connected primarily to astronomical causes. According to the Milankovitch theory, the Earth’s climate depends on the solar radiation received by ihe planet, which in turn depends on the Earth’s orbiting movement around itself and around the sun. So, finally, the quantity of solar radiation reaching the Earth depends on the precession of the Earth axis, the obliquity (the change in axial tilt), and the eccentricity. Because these parameters are not constant but present a periodicity, the climate changes also present a similar periodicity, which is the combined result of the partial ones.These geoenvironmental changes were so important that they have forged the religious conscience of the prehistoric people during the most critical time of their evolution, which is the period of the transition from the food-gathering stage to food production stage..The relationship between the myths of a people and its geoenvironment is in some cases direct and in others indirect.
Direct Relationship, between Gods and Geoenvironmental factorsThe relationship is direct when a god, a semi-god, or a hero is identified with a geological phenomenon. A characteristic example of such a case is God Hephaestus of the Greek mythology or Vulcan of the Roman mythology, who are the gods of volcanoes and volcanic activity in general. In this particular case, the relevant geological phenomena concerning the upsurge of magma toward the surface of the Earth have also been named after these gods.The responsible deity for earthquakes in Greek mythology was initially a giant, Enceladus, who later was replaced by Poseidon, who was at the same time the god of water. This replacement took place afterthe Gigantomachy, when the generation of giants was defeated by the generation of Zeus.Indirect Relationship between Gods and the GeoenvironmentTales of various mythologies do not correspond to reality but are inventions of the minds of the human beings who lived during this distant era. These views are probably connected to the fact that we have not yet realized the great changes that took place in the geoenvironment between 18,000 BP and 6,000 BP, especially at regions bordering the sea and along coastlines in higher latitudes.During the Late Palaeolithic, the Mesolithic, and almost the whole Neolithic Eras, the coast geomorphology of the entire planet changed so much that it is impossible now to recognize the original coastal geomorphology. The most striking examples are the Aegean Sea (Hellas), the Persian Gulf, the region of Australia, and the coasts of Polynesia.In the Aegean Sea 18,000 years ago, for example, both the number and the shape of the islands were entirely different, while the present Persian Gulf did not even exist, as the Indian Ocean extended up to the Straits of Hourmouz. These occurred because the sea level dropped at least 125 m during the glacial period, mainly due to climatic-eustatic movements.After a gradual rise in temperature and the commencement of glacier melting, water flowed from the glaciers into the oceans and caused the gradual rise of the sea. Coastal areas were inundated. This physical-geological regime, which commenced around 18,000 BP, contin¬ued until 6,000 BP. This means that the inhabitants of the planet’s coastal areas watched the land on which they lived being engulfed by the sea, either rapidly or slowly but continuously for 12,000 years. During the same time period, earthquakes, volcanic activity, tsunamis, and other natural phenomena caused disasters from time to time.We also have to take into account that, during the same period of time, Homo sapiens performed a great cultural, economic, and social revolution by inventing agriculture. The climatic change of 18,000 BP commenced when Homo sapiens was a food gatherer and hunter and ceased when man became not only a farmer but also developed navigation, trade, ceramics, and metallurgyTo be able to realize the social-psychological reaction of the people of the era under flooding, we must imagine how our society would react if the residents of Manhattan, Shanghai, Bangkok, or Piraeus ascer¬tained that the sea level had begun to rise slowly and steadily for many years, for thousands of years, accompanied by all the consequencesMoreover in some other cases, as for example in Greece, in Indonesia, and in Japan, in addition to this sea level rise, volcanoes, earthquakes, tsunamis happened from time to time. This is how dwellers near the sea formulated many of their myths during this era. For the inhabitants of the regions of higher latitudes, such as Northern Europe and the Northern America, or people who lived on high altitude areas, such as the Alps, the retreat of the glaciers was accompanied by the migration of the inhabitants from the south to the north, in the first case, and from lower to higher altitude areas, in the second. This was the physical-geological scenery when the humans of this prehistoric era gradually formulated many of their myths, depending on the geographical environ¬ment they lived in and its local physical-geological peculiarities.Geotnythology tries to discover the connection that is hidden behind each myth with the paleoenvironment of a period.Because some of the earliest and most important human civilizations have been developed in areas around the East Mediterranean Sea and the Persian Gulf, we shall use these areas as striking examples of events described in the mythologies of these people.The Destruction of EriduThe Sumerians were the first ones to settle Meso¬potamia in the middle of the 5th millennium BC. Sumerians invented cuneiform script and believed in life after death. Two of the most important gods to the Sumerians were Enki, who was the god of water, and Enlil, who was the god of wind.The oldest city of Mesopotamia was Eridu, which is located at the southeastern part of the area, out of the Euphrates River. Some other well-known cities of this time are Ur and Uruk. Every city had its own protector god. The protector god of Eridu was Enki.The myth says that inanna, the goddess of love, was concerned about a new town, named Uruk, although it had neither the power nor the prestige of other new towns. During a symposium of the gods, Inanna seduced the god Enki, a philanderer who was drunk. At some moment and in exchange for her love.Inanna asked Enki to reveal the location of the “one hundred divine powers” that protected Eridu. As soon as Enki revealed the secret to her, Inanna escaped and took the one hundred divine powers from Eridu to Uruk. Enki never managed to save Eridu from decadence since that time, while Uruk gradually became one of the most powerful towns. Enlil, the god of wind, took Enki’s position. Enlil continued to be more powerful than Enki, and thus according to the Sumerians’ mythology, the city of Eridu has been without any trace of human life since, due to the desertification that followed the era of climatic optimum of the Holocene. In the same era, we have observed a similar change of climate toward arid con¬ditions in other areas of the Earth, with a prime example being the Sahara desert.The study of recent continental sediments, such as lacustrine deposits, paleo-soilsm and aeolian deposits found in the driest parts of the modern Sahara desert, has shown a succession of dry and wet climatic phases. According to Petit-Maire, at the end of Pleistocene, a phase of intense drought took place that reached its peak around 18,000 BP. It appears that the paleoclimate in Central Europe, follows a different course from the Sahara one, the Dead Sea, and Mesopotamia. While in central Europe, the climate was dry, in the Sahara, the Dead Sea, and Mesopotamia, a humid phase began that lasted from about 9,000 BP up to 4,500 BP (2,500 BC). It appears that the most favorable period in the region is temporally extended up to 4,500 years ago. During this wet phase, archaeological settlements have been discovered, dated between 8,200 and 6,800 BP, when the lakes reached their greatest extent. Since then, a dry period begins that extended up to 4,500 BP (2,500 BC). The conditions in the Sahara became unfavorable to the prehistoric inhabitants, the settlements were abandoned, and there are no similar archaeological findings since then.Humans lived in this region for a relatively small time interval. The first settlements dated to 6,980 + 320 years BP, while the last ones around 5,700 ± 100 BP. Consequently, the conditions in the Sahara were favorable, or relatively favorable, for the humans only during this period. As similar climatic conditions should happen in Mesopotamia during the same time period, the replacement of Enki, the god of water, by Enlil, the god of the wind, in Eridu is directly con¬nected to the change of the climatic conditions of Eridu area.
Sodom and GomorrahThe description of the total destruction of Sodom and Gomorrah is given in the Bible (Genesis 19:25). The precise position of the city of Sodom is not known, but some suggest it may be near Mount Sedom, on the east of the southern basin of the Dead Sea.The Dead Sea, is an active tectonic graben, which is bound by two roughly parallel faults. The faults are part of the central segment of the major north-south trending crustal rift separating the Arabian litho-spheric subplate, on the east, from the Sinai, on the west. The Arabian subplate has been moving north continuously since the Miocene. The many faults in the Dead Sea region show continued seismic activity with a maximum earthquake magnitude of 6.9 (Richter scale) in the time period from 1909 to 1993.Some geological evidences of a left-lateral fault movement and a great subsidence of the sediment filled basin and some others indicate that it was most likely a great earthquake thai destroyed Sodom and GomorrahThe Struggle Between Greek Mythological GodsThe oldest and greatest poets of ancient Greece- Hesiod and Homer-wrote of the struggle between generations of gods or between gods of the same gen¬eration. This struggle sometimes resulted in the extinc¬tion or disappearance of whole god generations (for example, Titans or Giants), and some later used the struggles as an excuse to accuse the gods of the ancient Greeks of being immoral, cunning liars and criminals.The struggles of these ancient gods, however, described in Greek mythology through the works of Hesiod, Homer, and others, reflect the physical and geological evolution of areas of the Aegean during the time between 18,000 and 6,000 BPThe Greeks, considered Heaven and Earth as the first generation and parents of Gaia (Gaea) or Mother Earth, whom they considered the oldest of their deities and the primary creator, born of Chaos itself. According to the myth. Earth brought forth Uranus (the Heavens) to be Gaia’s mate, and the couple gave birth to the third generation of gods that included, among others, the Giants and twelve Titans.The first struggle recounted in Greek mythology takes place when Cronus, a third-generation god and leader of the Titans, tried to overturn his father Uranus s power through assassination. Cronus did not succeed.Gaia stood by Uranus during this difficult time and through her contribution, the Giants were born. Gaia and Uranus’s son, Cronus, with another Titan, Rhea, parented the first six Olympian gods, among them Poseidon and Zeus. Cronus feared that his sons would eventually take over his power and, as he did with all his sons, he tried to eat Poseidon and Zeus at birth. Their mother Rhea protected them by deceiving Cronus. When Poseidon was born, Rhea told Cronus that she had not given birth to a child but to a small horse. In the case of Zeus, Rhea replaced the infant with a large stone, which she gave to Cronus to eat.Subsequently, the children of Cronus and Rhea, which now made up the fourth generation of gods referred to as the Olympians, competed initially against the Titans in a battle known as Titanomachy (Titanomachia). The third-generation Giants assisted the Olympians in their battle against the Titans. Then the tables turned, and, in a second battle known as the Gigantomachy or Gigantomachia, the Giants fought the Olympians.Through these battles, the Olympians exterminated the Titans and Giants and began their own period of dominance. Their reign was not without difficulties: the struggle of Zeus and Poseidon, Poseidon and Apollo (Delphi and Corinthos), Poseidon and Athena (for the protection of the city of Athens), Denieter and Hades, and others. In most of the battles, Gaia played a primary rote, and the elder brother, Poseidon, was gradually defeated by his younger brother, Zeus, as well as by Apollo and Athena, who are gods of a younger generation. By these struggles, the older gen¬erations of gods have been replaced by younger ones.From a geological perspective, the struggles of the generations of gods should have occurred during the time period of about 18,000 and 4,000 years BP. This time coincides with changes of the physical and geological regime in the Saronic Gulf, the Aegean, and circum-Aegean areas.The physical-geological evolution of this period follows. The last interglacial period begins at approximately 18,000 BP and spans to our times 18,000 years ago, the sea level was around 125 m lower than the present shoreline. Between 18,000 BP and 6,000 BP, the sea level rose from 125 m to 2 m. Scientists have estimated that the rising rates varied from 1 cm/y-5 cm/y.The rising of the sea resulted in a relative subsidence of the coastal areas, that is, a transgression of the land and permanent flooding of several coastal areas.The rate of this transgression was different from place to place, depending on the slope of the landscape and varied from some meters a year rise to many hundreds of meters a year.The result was a new physical-geological regime- permanent flooding conditions of several coastal areas-that replaced the older regime when the global air temperature remained more or less stable for many thousands of years. Evidently, the inhabi¬tants of these areas suffered, and the catastrophes were enormous. In addition to the flooding condi¬tions, earthquakes, tsunamis, and volcanic activity were continuously present, as Greece, from a geotec-tonic point of view, is a seismically and tectonkally active arc.The upper Paleolithic and Neolithic Homo sapiens, who were living in areas under the flooding regime, believed that very strong gods were responsible for all these disasters and general catastrophic phenomena, some primitive, some evil, gods who were active throughout the period of the climatic changes.During the same period, the upper Paleolithic inhabitants of the Aegean area needed to pray to benevolent gods to save them from the disasters caused by the primitive gods, so they created the fourth-generation gods Poseidon, Zeus, and so on. After the climatic sta¬bilization (around 6,000 years BP), the evil gods were defeated by the benevolent gods. Thereafter, the struggle among the Olympians concerns a rearrange¬ment of jurisdictions. As the new climatic regime required more water and a god who could regulate precipitation was more important than Poseidon, Zeus replaced him.Hercules and the Lernean HydraIn ancient Greek mythology, Hercules is one of the most famous heroes, known primarily for his labors, most having to do with fresh water and land reclamation. Water came either from karstic springs, such as that in the Labor of Lernean Hydra near Argos (Peloponnesus), or from lakes, such as in the Labor of Extinguishing the Birds in Stymphalia Lake (Central Peloponnesus), or from rivers, such as in the Labor of Cleaning the Stables of Augias, near Olympia. Apart from these labors, there are more, but not so well-known, such as those that relate to other rivers, thermal springs, or the destruction of draining sites.The myth of extinguishing the Lernean Hydra is one characteristic example of a myth coinciding with the hydrogeological conditions of the area. The essence of this myth follows.A repulsive snake-formed beast (the Lernean Hydra) lived in Argos, a region near Lorna Lake in eastern Greece. It had an enormous serpentine body ending in several snaky tresses with a head at each edge. The beast’s breath was poisonous, and often it would spit out fire, even while asleep, which would destroy everything in the plain, including crops, animals, and even people.Descriptions of the number of the Hydra’s heads varied.On a reddish jug of 480–i70 BC and on other representations as well, Hydra is shown with 12 heads.• According to the ancient authors Alkaios and Apollodoros, Hydra had 9 heads.• On clasps of the geometric period. Hydra is depicted with 5 or 6 heads.• According to another author, Symomdes, Hydra had 50 heads.• According to Euripides, Hydra had 100 heads.However many heads were presented, all agreed that Hydra’s central head was immortal. In addition, the myth informs us that Hercules faced Hydra with The spring Lerna is a typical karstic spring, hydraulically connected to some sinkholes located at the bottom of a mountainous karstic basin. The con¬nection between the myth and the geoenvironmental conditions is not obvious, but when we know the hydrogeological condition of the area, the geomytho-logical interpretation is relatively easy.Some of the hydrogeological characteristics of Lerna include.• The discharge of the spring’s system occurred at several points.• The altitude is at 0.50-lm, above the present sea level.• In 1965, the mean annual yield of the main Lernaspring was about 60 by 106 mVyear.•Whiie the annual discharge is relatively lower compared to some other karstic springs located close to it, the central spring has never been known to be dry.The number of points where the karstic aquifer is being discharged differs during the year, as we might expect, depending on the season, the mean annual height of the atmospheric precipitation at the regional area, and the duration of the climatic period, that is, if the wet period is a 100-, 500-, or even 2,000-year cycle, hi this way, we may interpret the differences in the numbers of the Hydra’s heads, because each head can represent a point of discharge of the karstic aquifer and this number differs according to the climatic con¬ditions existing during a longer or a shorter period.The myth recounts Hercules’s attempts to extermi¬nate the Lernean Hydra by cutting off the beast’s heads, one by one. This may symbolically represent a spring’s discharge at a karstic point that may become possible by placing a rock at the point where the water discharges to prevent its exit or to force it to follow .mother route.Geologists know well that the karstified rock body, through which the underground water circulates on its way to the spring, represents a complex system of underground intercommunicating erosion pipes or ducts. In addition, the tectonic discontinuities, even if the karstifi-cation is not very intense, are also permeable. Con¬sequently, if we place a rock in front of the mouth of a karstic spring, the water will come out from two other or more side points. This corresponds with the Hydra’s heads: each that Hercules cut off became two new heads.Hercules should have used the sword to cut the thick vegetation that usually exists in the swamp in front of a spring. It is easy to imagine that the vegetation of this hydrobiotope of prehistoric Lerna would have been quite rich and, without fail, richer than that of the present period, especially during the period of the cli¬matic optimum, when the sea level was a litde higher than today. Hercules probably used the cudgel to smash the limestones at the spring mouth, and Iolaus, Hercules’s nephew and assistant, used the sickle to cut the vegetation and facilitate Hercules’s way to the spring, that is, the heads or the central head, as well as to facilitate the flow of water to the sea to dry up the swamp or lake.Bibliography
Ilias D. Mariolakos See also Geology; Myths and MythologyLeeming, D. A., & Leeming, M. A. (1995). A dictionary of creation myths. New York: Oxford University Press.Mariolakos, I., & Mariolakos, D. (2004,15-17 April). The argon field in Arcadia, the sinkhole ofNestani Village, the God Poseidon and the Submarine Dint Springs in Argolk Gulf (Peloponnesus, Greece): A geomythological approach of the Poseidon Birth. 10th Geol. Soc. Greece Congress, Thessaloniki, Greece.Mariolakos, I., & Theocharis, D. (2003). Asopos River and the creation of Aegina and Salamis Islands (Saronic Gulf, Greece): A geomythologycal approach. In E. Fouache (Ed.), The Mediterranean world environment and history (pp. 305-311). Paris: Elsevier.Neev, D., & Emery, K. O. (1995). The destruction of Sodom, Gomorrah, and Jericho: Geological, climatologtcal, and archaeological background. New York: Oxford University Press.Ryan, W., & Pittman, W. (1999). Noah’s flood. The new scientific discoveries about the event that changed history. New York: Simon & Schuster.
DARDANOS’ FLOOD AND A DATING ATTEMPTbyIlias D. Mariolakos*AbstractWe believe that many events that are mentioned in the Greek Mythology are not just nice tales for the young and the old, but represent physicogeological phenomena that engaged the prehistoric man and his society. Among the most interesting phenomena are floods or cataclysms. In the following we attempt to date one of the three floods that is mentioned in the Greek Mythology and more specifically the Dardanos Flood. The dating attempt is based on: i) its detailed description provided by the ancient authors and mainly that of Diodorus Sikeliotis (90 - 30 B.C.), ii) the conclusions of the recent paleoclimatic research iii) the recent research that took place in the Black Sea, and iv) to the diagrams of climatic-eustatic changes of the global sea during the last 18.000 years.Based on the aforementioned and with the condition that all the data drawn by the Greek Mythology reflect the reality, something that we accept, then the flood that took place during the Dardanos period must have taken place before the period of Younger Dryas, that is before 12500 BP. If this aspect is not rejected by future research, then the Dardanos Flood precedes, by many thousand years, the other known floods such as that of Ogygis, Deukalion, Noah, Siousourda and many others that are mentioned in the mythologies of various people.BIBLIOGRAPHYANASTASAKIS G., 1985: Red-Eastern Mediterranean - Marmara - Black Seas Stagnations Layers: Sequence Development and Time Succession.- Rapp. Comm. Int. Medit., 29, 2, pp. 229-230.BERGER, A., 1988: Milankovitch theory and climate. Review of Geophysics, 26(4), pp. 624-657.BRITISH ADMIRALTY CHARTS AND PUBLICATIONS: Sheets: (i) Canakkale Bogazi (The Dardanelles), (ii) Instabul Bogazi (The Bosporus), (iii) Marmara DeniziΓΟΝΙΔΕΛΗΣ ΑΠ., 1998: Η Γένεση κατά τους αρχαίους Έλληνες, τ. 3. 246 σελ.CHAPPEL, J. & SHACKLETON, N., 1986: Oxygen isotopes and sea level. - Nature, 324, pp. 137-140.DAWSON, A.G., 1992: Ice Age Earth: Late Quaternary Geology and Climate. - Routledge, p. 293, London.DEMEK J., KUKLA J., 1969: The Perigacial zone, Loess and Palaeosoils of Czechoslovakia. - Chechoslovak Academy of Sciences.DUFF, D., 1993: Holme’s Principles of Physical Geology. - Chapman & Hall, 791 p.FAIRBRIDGE, R.W., 1961: Eustatic changes in sea level. - Physics and Chemistry of the Earth, 4, pp. 99-185.FAIRBRIDGE, R.W., 1983: Isostasy and Eustasy.- In D.E. Smith and A.G.Dawson (eds): Shorelines and Isostasy, pp. 3-28, - Academic Press, London.GRIMAL. P., 1991: Λεξικό της ελληνικής και της ρωμαϊκής μυθολογίας. (Επιμ. Ελλην. Έκδοσης Βασ. Ατσαλός), - Univ. Studio Press, 1193 σ.JINSUN J, NICOLE PETIT-MAIRE & ZHONGWEI YAN., 1993: The last 1000 Years climatic change in arid Asia and Africa. - Global and Planetary Change, 7, pp. 203-210.IMBRIE, J. and IMBRIE, K.P, 1979: Ice Ages: solving the mystery. - Macmillan, 229 p., London,.KRAFT, J. C., BELKNAP, D.F. & DEMAREST, J.M., 1985: Geological studies of coastal change applied to archaeological settings. - In: Archaeological Geology, Ed. G. RAPP and J.A.GIFFORD, Yale University Press.KRAFT, J.C. et al., 1977: Palaeogeographic reconstructions of coastal Aegean archaeological sites. - Science, 195, pp. 941-7./LAMBECK, K., 1996: Sea-level changes and shoreline evolution in Aegean, Greece since Upper Palaeolithic time. - Antiquity, 70, pp. 588-611.MARIOLAKOS, I. & STIROS, S., 1987: Quaternary deformation of the Isthmus and Gulf of Corinthos (Greece). - Geology, 15, pp. 225-228MARIOLAKOS, I. THEOCHARIS, D., 2002: Asopos River and the Creation of Aegina and Salamis Islands (Saronic Gulf, Greece). A Geomythological Approach. - Proc. Of Congress “Environmental Dynamics and History in Mediterranean Areas”, Paris, 24-26 April 2002 (in print).MILANKOVITCH, M., 1941: Kanon der Erdbestrahlung und seine Anwendung auf dem Eiszeitenproblem. - Royal Serbian Sciences, Spec. Publ. 132, Section of Mathematical and Natural Sciences, V. 33, Belgrade, 633 p.MÖRNER, N.A., 1971: Eustatic changes during the last 20000 years and a method of separating the isostatic and eustatic factors in an uplifted area. - Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology, 19, pp. 63-65.MÖRNER, N.A., 1976: Eustasy and geoid. - Journal of Geology, 88, pp. 123-151.MULLER L., 1928: Alfred Merz. Hydrographische Untersuchungen in Bosphorus and Dardanellen.- Verõffentl. - Inst. Meereskunde an der Universiteit, Berlin, A 18, pp.3-284.OTA, Y., 1987: Sea-level changes during the Holocene: the Northwest Pacific. - In R.Y.N. Devoy (Eds): Sea Surface Studies - a Global View, pp. 348-374, Croom Helm. Ltd, London.ÕZSOY E., OGUZ T., LATIF A.M., UNLUATA U., 1986: Oceanography of the Turkish Straits.- First Annual Report - V.1, Physical Oceanography of the Turkish Straits. - Middle East Technical University, Icel.PAEPE, R. & MARIOLAKOS, I., 1984: Paleoclimatic reconstruction in Belgium and in Greece based on Quaternary lithostratigraphic sequences. - Proc. E.C. Climatology Programe Symposium, Sophia Antipolis, France, 2-5 October 1984.PAEPE, R. & OVERLOOP, v.E., 1989: River and soils cyclicities interfering with sea level changes. - In: Greenhouse Effect, Sea Level and Drought, Eds.: R. PAEPE, et al., NATO ASI Series, Series C, V. 325, pp. 253-280.PEKTASH H., 1958: The influence of the Mediterranean water on the hydrography of the Black Sea.- Rapp. Comm. Int. Mer. Mediterr., 14, pp. 85-93.PIRAZZOLI, P., 1987: Sea-Level changes in the Mediterranean. - In M.Y.Tooley and I. Shennan (eds). Sea Level Changes, pp. 152-181, Basil Blackwell, Oxford.RANKE-GRAVES, R. von, 1955: Griechische Mythologie. Quellen und Deutung. - Rowolts Deutsche Enzyclopadie, B 2.RAPP, G. & GIFFORD, J.A., 1982: Troy. The Archaeological Geology. - Supplementary Monograph 4, University of Cincinnati, Princeton University Press.ROBERTS, N., 1989: The Holocene. An Environmental History. - Basil Blackwell, Oxford.RYAN W., PITMAN W., 1998: Noah’s Flood. - Simon & Schuster, p. 319.SERPOIANU G., 1985: Les echanges d’ eau par le Bosphore. - Oceanol. Acta, 1985, 8, 4, pp. 378.SCHWARZBACH, M., 1974: Das Klima der Vorzeit: Eine Einfuhrung in die Palaoklimatologie. - Ferd. Enke Verlag, p. 380, Stuttgart.ΣΤΑΓΕΙΡΙΤΗ, Α., 1815: Ωγυγία ή Αρχαιολογία. (Επανέκδοση: Ελεύθερη Σκέψη, Αθήνα 1996).THIEDE, J., 1974: A Glacial Mediterranean. - Nature, 276, pp. 680-683.ULLYOT P., ILGAZ Q., 1946: The hydrography of the Bosporus. - Geogr. Rev., 36, 1, pp. 44-46.VITA-FINZI, C., 1969: The Mediterranean Valleys. - Cambridge University Press.ZANGGER, E., 1991: Prehistoric Coastal Environments in Greece. The vanished Landscapes of Dimini Bay and Lake Lerna. - Journal Field Arch., 18 (1991), pp. 1-15.