του Κέντρου Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Στυλίδας που είναι συντονιστής του προγράμματος, -του Πανεπιστημίου Αθήνας τμήμα Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος, -του Ινστιτούτου Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης της Κύπρου και -της Λιθουανικής ένωσης πολλαπλής σκλήρυνσης. ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ Το πρόγραμμα ΣΩΚΡΑΤΗΣ/ GRUNDTVIG 2 με τίτλο: « GEOMYTHOLOGY » ξεκίνησε από την Αντιγόνη Κρανιώτη, αναπληρώτρια υπεύθυνη του Κ.Π.Ε. Στυλίδας, το 2005. Στα πλαίσια του προγράμματος πραγματοποιήθηκε προπαρασκευαστική επίσκεψη μελών του Κ.Π.Ε. Στυλίδας με Συντονίστρια την Αντιγόνη, στο πανεπιστήμιο του Marburg Γερμανίας, το Φλεβάρη του 2005. Το πρόγραμμα πήρε πολύ καλή βαθμολογία στην Ελλάδα αλλά δεν έγινε έγκυρη κατάθεση αιτήσεων των άλλων εταίρων. Το Φλεβάρη του 2006 πραγματοποιήθηκε προπαρασκευαστική επίσκεψη στη Στυλίδα, με τη συμμετοχή τριών υποψηφίων εταίρων από : Εσθονία, Γερμανία, Τουρκία Το πρόγραμμα κατατέθηκε τον Μάρτη του 2006 με αιτήσεις συμμετοχής από 7 χώρες: Γερμανία, Εσθονία, Ιταλία, Κύπρο, Λιθουανία, Ρουμανία και Τουρκία και εγκρίθηκε με την συμμετοχή της Λιθουανίας και της Κύπρου και είναι 3ετους διάρκειας. ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ -Οι Κλιματικές περιβαλλοντικές και γεωμορφολογικές αλλαγές κατά τη διάρκεια των τελευταίων χιλιάδων ετών σε σχέση με την Ελληνική μυθολογία. - Η συμβολή των Ελληνικών μύθων στην ανάπτυξη του Ευρωπαϊκού πολιτισμού και η συσχέτισή τους με ευρωπαϊκούς μύθους. -Η Γεωμυθολογία στην περιβαλλοντική εκπαίδευση και την αειφορική ανάπτυξη με τη δημιουργία και λειτουργία Γεωμυθολογικών Πάρκων. ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ:
- Συνέδρια, Σεμινάρια, Εργαστήρια, Εργασίες πεδίου, Επίσκεψη σε μουσεία. Δημοσίευση των μελετών, των εργασιών, του εκπαιδευτικού υλικού, ως αποτέλεσμα των δραστηριοτήτων του προγράμματος .
ΤΙ ΕΙΝΑΙ Ο ΜΥΘΟΣ; Το περιβάλλον δεν παραμένει στατικό, ήταν είναι και θα είναι συνυφασμένο με την έννοια αλλαγή. Αυτές τις περιβαλλοντικές αλλαγές (γεωγραφικές, γεωλογικές, κλιματολογικές) οι αρχαίοι Έλληνες σε μια εποχή που δεν είχαν αναπτυχθεί ακόμη οι επιστήμες, προσπάθησαν να ερμηνεύσουν, πλάθοντας μύθους που τις εξηγούσαν. Οι μύθοι αυτοί αφορούσαν τις έντονες περιβαλλοντικές αλλαγές που γίνονταν στον Ελλαδικό χώρο, μια περιοχή με έντονη σεισμική και ηφαιστειακή δραστηριότητα την εποχή εκείνη αλλά και σήμερα. Σήμερα οι επιστήμες έρχονται να ερμηνεύσουν τις αλλαγές και τις μεταβολές που έμμεσα ή άμεσα περιγράφονται στην μυθολογία. Χρησιμοποιώντας νέες τεχνολογίες (ραδιοχρονολόγηση, εξέταση κόκκων γύρεως στα ιζήματα, ισότοπα οξυγόνου κλπ) επιβεβαιώνεται η αλήθεια των μυθολογικών περιγραφών και οι αλλαγές του περιβάλλοντος που περιγράφονται στους μύθους. Η Ελληνική Μυθολογία είναι η παλαιότερη ιστορία των κατοίκων που έζησαν στον τόπο που αργότερα ονομάστηκε Ελλάδα. Ένα μεγάλο τμήμα της Ελληνικής Μυθολογίας ταυτίζεται με την φυσικογεωλογική εξέλιξη του Ελλαδικού χώρου. Στην κεντρική Ελλάδα είχαμε στην προϊστορική εποχή, μεγάλες γεωλογικές μεταβολές (έντονη ηφαιστειότητα, σεισμικότητα, αλλαγή των ακτογραμμών κ.λ.π.). Για το λόγο αυτό δημιουργήθηκαν πολλοί μύθοι στην περιοχή μας. Είναι γνωστοί:Η τιτανομαχία, ο μύθος του Δευκαλίωνα και της Πύρρας, η γέννηση του Έλληνα, ο θάνατος του Ηρακλή κ.λ.π. Είναι ο Μύθος γέννημα της φαντασίας του ανθρώπου ή είναι η προσπάθειά του για ερμηνεία των μεταβολών του φυσικού του περιβάλλοντος, το οποίο είναι καθοριστικός παράγοντας για την επιβίωση του; Ο Ησίοδος στην Θεογονία και ο Όμηρος στην Ιλιάδα και την Οδύσσεια, συγκέντρωσαν αρκετούς από τους μύθους των προγόνων τους. Ήταν αυτά που έγραψαν παραμυθίες (ψέματα); Η ανακάλυψη της Τροίας, των πολύχρυσων Μυκηνών, της Πύλου, της Κνωσού, της Φαιστού και του Ακρωτηρίου της Θήρας, αποτέλεσαν την έμπρακτη απόδειξη ότι μύθος ήταν ο λόγος, δηλαδή η προφορική διήγηση που μεταφερόταν από γενιά σε γενιά. Παρόμοιοι μύθοι υπάρχουν σε πολλούς λαούς. Δεν έχει λοιπόν σχέση η λέξη μύθος που σημαίνει λόγος, με τις λέξεις παράμυθος και παραμύθι που σημαίνουν αποκλειστικά και μόνο φανταστικές διηγήσεις. Πολιτιστική Διαδρομή του Homo sapiens: •Ιστορική περίοδος •Προϊστορική περίοδος •Παλαιότερη Προϊστορική δηλ. Μυθολογική περίοδος Η Μυθολογική περίοδος αρχίζει από τότε που εμφανίστηκε το γένος του Homo sapiens. Πολλές φορές οι μυθολογικοί ήρωες μπερδεύονται στο προϊστορικό γίγνεσθαι που αποδεικνύεται ότι είναι ένα πραγματικό γεγονός. Παράδειγμα ο Τρωικός πόλεμος και η Τροία. Τι είναι Γεωμυθολογία; Η Γεωμυθολογία συνδέει την φυσικογεωγραφική εξέλιξη μιας περιοχής με τη μυθολογία που αναφέρεται σ΄ αυτήν. H Γεωμυθολογία ασχολείται: -Με τη περιβαλλοντική ερμηνεία της Μυθολογίας, -Mε τη σχέση της Μυθολογίας και Γεωλογίας -Mε το φυσικό περιβάλλον και τις κλιματικές συνθήκες που επικρατούσαν κατά την μυθολογική περίοδο. Στις γεωλογικές συνθήκες μιας περιοχής ανήκουν όλες αυτές οι φυσικές διεργασίες που έχουν σχέση με σεισμούς, με ρήγματα, με ηφαίστεια κ.λ.π. Η γεωλογική ιστορία του Ελλαδικού χώρου είναι πολύ παλιά (εκατοντάδες εκατομμύρια χρόνια πριν) και συνδέεται κυρίως με τον σχηματισμό και την εξέλιξη του Παλαιοωκεανού της Τηθύος .Το Ελληνικό Τόξο που είναι σεισμικά και τεκτονικά ενεργό, αποτελείται από το Νησιωτικό και το Ηφαιστειακό Τόξο, ενώ μεταξύ αυτών των δύο αναπτύσσεται μία θαλάσσια περιοχή που λέγεται οπισθοτάφρος. Το Κρητικό Πέλαγος αντιστοιχεί στην οπισθοτάφρο. Ο ευρύτερος χώρος του Μαλιακού έχει αναπτυχθεί πάνω στο ηφαιστειακό τόξο. Οι Λιχάδες νήσοι (ηφαιστειακά νησιά στο Μαλιακό) αποτελούν την πιο εντυπωσιακή ηφαιστειακή εκδήλωση, που συνδέεται άμεσα με την Ελληνική Μυθολογία. Άλλα γεωλογικά στοιχεία που συνδέονται με την ηφαιστειακή δράση, είναι η πληθώρα των θερμομεταλλικών πηγών που υπάρχουν στην περιοχή (Θερμοπύλες, Καμένα Βούρλα, Αιδηψός, Υπάτη κλπ.). Στις φυσικογεωγραφικές συνθήκες εντάσσονται το κλίμα, το έδαφος, το ανάγλυφο της επιφάνειας της Γης. Γιατί όμως είναι τόσο ενδιαφέρουσα και απαραίτητη η γνώση των φυσικογεωλογικών συνθηκών και των μεταβολών τους κατά τα τελευταία 18.000 – 20.000 χρόνια; -Γιατί οι γηγενείς αρχαίοι και πολύ παλαιοί πολιτισμοί συνδέονται άμεσα με το φυσικογεωλογικό περιβάλλον. Μέχρι τη Νεολιθική Εποχή και την Εποχή των Μετάλλων (μέχρι 3200 π.Χ. περίπου) o άνθρωπος εξαρτιόταν άμεσα από το περιβάλλον. Σε παλαιότερες μάλιστα εποχές, όταν ο άνθρωπος ήταν ακόμα τροφοσυλλέκτης και κυνηγός, η εξάρτησή του από το φυσικό περιβάλλον ήταν ακόμα μεγαλύτερη. -Γιατί τα αρχαιολογικά συμπεράσματα, τόσο του ιστορικού, όσο και του προϊστορικού πολιτισμού, δεν μπορεί να είναι επιστημονικά ορθά, αν είναι αποκομμένα από το φυσικογεωλογικό γίγνεσθαι της κάθε εποχής.
-Γιατί ολόκληρη η Ελληνική Μυθολογία και ιδιαίτερα οι πρώτες περίοδοι της Θεογονίας, συνδέονται με την εξέλιξη και τις μεταβολές των φυσικογεωλογικών συνθηκών του Αιγαιακού και του Περιαιγαιακού χώρου. -Γιατί το φυσικογεωλογικό περιβάλλον είναι αυτό που έδωσε το έναυσμα για να δημιουργηθεί ο Αρχαιοελληνικός Πολιτισμός.
-Η πολιτισμική ανάπτυξη των κοινωνιών επηρεάζεται από 3 ομάδες παραγόντων που συνδέονται: · Με το γεωλογικό · Με το φυσικογεωγραφικό · Με το ανθρώπινο δυναμικό
- Η μορφή των παλαιότερων ακτογραμμών δεν έχει καμιά απολύτως ομοιότητα με τη σημερινή. -Το σημερινό παράκτιο Αττικοκυκλαδικό τοπίο, δεν έχει καμία απολύτως ομοιότητα με το παλαιότερο και συγκεκριμένα με εκείνο των τελευταίων 20.000 ετών. -Τα περισσότερα νησιά των κεντρικών Κυκλάδων την εποχή των παγετώνων ήταν ενωμένα και αποτελούσαν μεγαλύτερα νησιά. -Ο Κορινθιακός Κόλπος ήταν λίμνη και ο σημερινός Πατραϊκός ήταν ξηρά -Ο Σαρωνικός Κόλπος την εποχή εκείνη δεν είχε ακόμα σχηματιστεί. Στη θέση του υπήρχε ξηρά που ένωνε την Αττική με την Πελοπόννησο, ενώ προς την πλευρά της Τροιζηνίας είχε αναπτυχθεί μια λίμνη (παλαιολίμνη Τροιζηνίας) όπως λίμνη ήταν και ο σημερινός Κόλπος της Ελευσίνας (Κυχρεία λίμνη ). Οι κάτοικοι του Αιγαιακού και Περιαιγαιακού χώρου υπήρξαν μάρτυρες σεισμών, ηφαιστειακών εκρήξεων, κατακόρυφων κινήσεων του γήινου φλοιού, επικλήσεων και αποσύρσεων της θάλασσας, καταπτώσεων βράχων, tsunamiς κ.λπ. Την ίδια εποχή δεν είχε διαμορφωθεί ακόμα ο Ευβοϊκός Κόλπος, αφού τόσο ο βόρειος όσο και ο νότιος, αλλά και ο Μαλλιακός και ο Παγασητικός κόλπος ήσαν ξηρά. Το γένος Homo ,(habilis, erectus, neadertalensis και κυρίως ο Homo sapiens) πρωτοεμφανίστηκε κατά τα τελευταία 70.000 χρόνια περίπου. Ο Homo sapiens από το 70.000 π.α.σ έως το 12.000π.α.σ. ήταν τροφοσυλλέκτης. Μετά το 12.000 π.α.σ έγινε τροφοπαραγωγός. Αρχαιοελληνικός Πολιτισμός: Γιατί αναπτύχθηκε σ΄ αυτόν τον τόπο (Αιγαιακό + Περιαιγαιακό) ένας τέτοιος πολιτισμός σε τόσο μικρό χρονικό διάστημα; Γιατί στην Κρήτη και στις Κυκλάδες και όχι στην Σκωτία ή στη Δανία, το Παρίσι, το Βερολίνο ή τη Μόσχα; Πώς αναπτύχθηκε η επιστημονική γνώση;
Γιατί αναπτύχθηκε το δημοκρατικό πολίτευμα στην Ελλάδα; Αν θέλουμε να συσχετίσουμε τον Ελληνικό Προϊστορικό Πολιτισμό με άλλους πολιτισμούς, πρέπει να λάβουμε υπόψη τις παλαιοκλιματικές και τπαλαιογεωγραφικές συνθήκες της Ευρώπης, αλλά και του Αιγαιακού και Περιαιγαιακού χώρου. Τι είδους πολιτισμός θα μπορούσε να αναπτυχθεί σ΄ ολόκληρη την Κεντρική και Βόρεια Ευρώπη εκείνη την περίοδο,(το μεγαλύτερο τμήμα της Άνω Παλαιολιθικής εποχής) αφού ήταν ολοκληρωτικά καλυμμένη από παγετώνες ύψους 3 χιλιομέτρων; Αιγαιακός και Περιαιγαιακός χώρος: Ο πλέον ευνοημένος χώρος κατά τις παγετώδεις περιόδους. Δεν είναι τυχαίο λοιπόν ότι οι πρώτοι πολιτισμοί αναπτύχθηκαν σε αυτή την περιοχή. ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΛΟΓΩ ΤΩΝ ΚΛΙΜΑΤΙΚΩΝ ΜΕΤΑΒΟΛΩΝ
10.000 π.α.σ. : Αρχή Ολοκαίνου - Αρχή κυριαρχίας ανθρώπου - Θερμοκρασία όση η σημερινή - 30 έως 40 m χαμηλότερα η στάθμη της θάλασσας 8.000 π.α.σ. - 20-30 m χαμηλότερα η στάθμη της θάλασσας 6.000 - 4.500 π.α.σ. - Κλιματικό Optimum (Αύξηση της Θερμοκρασίας) - Η στάθμη της θάλασσας ήταν λίγο ψηλότερα από πριν. Η άνοδος της στάθμης της θάλασσας προκαλεί σχετική βύθιση των παράκτιων περιοχών με αποτέλεσμα μόνιμες πλημμυρικές καταστάσεις. Ο ρυθμός επίκλησης είναι διαφορετικός από περιοχή σε περιοχή, ανάλογα με τη μορφολογία, με αποτέλεσμα ένα καθεστώς μόνιμων πλημμυρικών καταστάσεων των παράκτιων περιοχών. Οι κάτοικοι των περιοχών αυτών υπέφεραν και οι καταστροφές ήταν τεράστιες. Είναι σημαντικό ότι η έναρξη του Μινωικού, Μυκηναϊκού κλπ. πολιτισμού αρχίζει με το Κλιματικό Optimum. ΚΑΤΑΚΛΥΣΜΟΙ- ΞΗΡΑΣΙΕΣ
Η περίοδος των κατακλυσμών συνδέεται άμεσα με την αύξηση της Θερμοκρασίας στην περίοδο του Ολοκαίνου (πριν 12.000 χρόνια) Στις Μυθολογίες όλων των λαών γίνεται λόγος για κατακλυσμούς. Γνωστοί κατακλυσμοί αυτής της περιόδου θεωρούνται, ο κατακλυσμός του Νώε, ο κατακλυσμός του Σιουσούρντα ο κατακλυσμός του Ουτναπιστίμ στη Μεσοποταμία, ή ακόμη πιο μακριά ο κατακλυσμός του Βιρακότσα στη Νότια Αμερική. Στη Σκανδιναβική μυθολογία περιγράφεται η τήξη και υποχώρηση των πάγων, σαν νίκη του «Νότιου βασιλείου» (δηλαδή του θερμού), που καταδίωξε στον μακρινό βορρά τους θεούς του ψύχους. Στην ελληνική Μυθολογία γίνεται αναφορά σε 3 τουλάχιστον περιόδους κατακλυσμών· τον κατακλυσμό του Δευκαλίωνα, του Ωγύγη και του Δάρδανου.
ΚΑΤΑΚΛΥΣΜΟΣ ΤΟΥ ΔΑΡΔΑΝΟΥ Σύμφωνα με το Διόδωρο το Σικελιώτη, ο κατακλυσμός του Δάρδανου ήταν ο παλαιότερος από όλους. Ο Διόδωρος που έζησε τον 1ο μ.Χ. αιώνα αναφέρει μια παράδοση των κατοίκων της Σαμοθράκης. Αναφέρει ότι τα νερά ήρθαν από του Εύξεινο Πόντο, υπερχειλίζοντας αρχικά τις Κυάνεες Πέτρες (Βόσπορος), προς την Προποντίδα και στη συνέχεια προς το βορειοανατολικό Αιγαίο. Τα αποτελέσματα της σύγχρονης επιστημονικής έρευνας (από το Πανεπιστήμιο Columbia των Η.Π.Α.) επιβεβαιώνουν την διήγηση. Ο καθηγητής Γεωλογίας του πανεπιστημίου Αθηνών Ηλίας Μαριολάκος, έδειξε ότι αυτός κατακλυσμός, πρέπει να έχει συμβεί στο χρονικό διάστημα από 12.500 έως 14.500 χρόνια πριν από σήμερα. Αυτό προκύπτει από τα χαρακτηριστικά των φυσικογεωγραφικών συστημάτων της περιοχής, τις κλιματολογικές συνθήκες που επικρατούσαν τότε αλλά και με το πώς αυτές μεταβλήθηκαν. Πριν 18.000 χρόνια υπήρχαν παγετώνες στο βόρειο ημισφαίριο της γης και η στάθμη της θάλασσας ήταν χαμηλότερα σε σχέση με τη σημερινή (125 έως 150 μέτρα χαμηλότερα). Τεράστιες ποσότητες νερού ήταν δεσμευμένες με μορφή πάγου σε παγετώνες ύψους 3 χιλιομέτρων. Ο Εύξεινος Πόντος, η Προποντίδα και το βορειοανατολικό Αιγαίο δεν επικοινωνούσαν μεταξύ τους, επειδή οι σημερινοί θαλάσσιοι δίαυλοι του Βοσπόρου και των Δαρδανελίων (Ελλήσποντος) ήταν τότε ξηρά. Όταν άρχισαν να λιώνουν οι πάγοι, τα μεγάλα ποτάμια της ΒΑ Ευρώπης και της δυτικής Ασίας, που εκβάλουν στον Εύξεινο Πόντο, τον τροφοδότησαν με το νερό των πάγων που έλιωναν με αποτέλεσμα η στάθμη της θάλασσας στον Εύξεινο Πόντο (που ήταν τότε μια κλειστή λεκάνη με γλυκό νερό) ανέβηκε, υπερχείλισε το Βόσπορο και από την Προποντίδα μέσω των Δαρδανελίων έφτασε στο Αιγαίο. Το ερώτημα είναι πως τα πληροφορήθηκε όλα αυτά ο Διόδωρος; Το πιθανότερο είναι ότι το φαινόμενο του κατακλυσμού έκανε τόσο μεγάλη εντύπωση στους κατοίκους της ευρύτερης περιοχής, ώστε διατηρήθηκε η ανάμνησή του στην προφορική τους παράδοση (μύθο) για πάνω από δέκα χιλιάδες χρόνια!
Ο ΜΥΘΟΣ ΤΟΥ ΓΙΛΓΚΑΜΕΣ Κάποτε οι θεοί βαρέθηκαν τους ανθρώπους. Οι φωνές τους που ανέβαιναν από τη Χώρα στον ουρανό τους ενοχλούσαν και περισσότερο απ’ όλους ο Ενλίλ που ορκίστηκε να καταστρέψει τον κόσμο με ένα κατακλυσμό. Άρχοντας των κατακλυσμών όμως είναι ο σοφός Ένκι που φρόντισε να μη γίνει ολοκληρωτική καταστροφή. Ο Ένκι είπε στον ενάρετο και ευσεβή Ζιουσούντρα που βασίλευε στην πόλη Σουρουπάκ, να ναυπηγήσει ένα πλοίο και να σώσει τη ζωή του. Τον συμβούλεψε να κρύψει στο πλοίο όλα τα ζωντανά…… Ο ΚΑΤΑΚΛΥΣΜΟΣ ΤΟΥ ΝΩΕ Αναφέρει ότι, όταν ο Κύριος είδε πως είχε αυξηθεί η κακία των ανθρώπων στη γη είπε:Θα εξαφανίσω από την επιφάνεια της γης τους ανθρώπους και όλα τα κτήνη, τα ερπετά και τα πτηνά του ουρανού. Τότε ο θεός είπε στον ευσεβή Νώε:Για μένα έφτασε το τέλος των ανθρώπων. Εσύ όμως κάνε μια κιβωτό. Θα μπεις στην κιβωτό μαζί με τη γυναίκα, τους γιους και τις γυναίκες τους…...
Ο ΚΑΤΑΚΛΥΣΜΟΣ ΤΟΥ ΔΕΥΚΑΛΙΩΝΑ ΚΑΙ ΤΗΣ ΠΥΡΡΑΣ Ο Δίας αποφάσισε να εξαφανίσει με κατακλυσμό τους ανθρώπους λόγω της κακίας τους. Ο Τιτάνας Προμηθέας, συμβούλεψε το γιο του Δευκαλίωνα, να κατασκευάσει μια κιβωτό για να σωθεί. Ο Δευκαλίων κατασκεύασε μια κιβωτό και έβαλε μέσα τα απαραίτητα εφόδια. Όταν άρχισε να βρέχει ασταμάτητα, κλείστηκε μέσα μαζί με τη γυναίκα του την Πύρρα, η οποία ήταν κόρη του Επιμηθέα και της Πανδώρας. Ο Δίας έριξε πολλή βροχή χωρίς διακοπή. Το νερό γέμισε τα ποτάμια που ξεχείλισαν και παρέσυραν ό,τι βρήκαν μπροστά τους, αγαθά και ψυχές. Οι πεδιάδες έγιναν λίμνες και χάθηκαν κάτω από τα νερά. Στο τέλος μόνο μερικές βουνοκορφές φαίνονταν πάνω σε μια απέραντη θάλασσα. Η κιβωτός με τον Δευκαλίωνα και την Πύρρα έπλεε πάνω στα νερά εννιά μερόνυχτα. Ύστερα κάθισε στη κορφή της Όθρυος ή όπως άλλοι έλεγαν, στον Παρνασσό (ή στον Άθω ή στη Δωδώνη). Όταν η βροχή επιτέλους σταμάτησε και τα νερά αποτραβήχτηκαν, ο Δευκαλίων και η Πύρρα βγήκαν από την κιβωτό, και αφού ξαναπάτησαν τη γη, χωρίς να έχουν πάθει τίποτα, έκαναν θυσία στο Δία να τον ευχαριστήσουν για τη σωτηρία τους. Ο θεός δέχθηκε την προσφορά τους και έστειλε τον αγγελιοφόρο του Ερμή να ζητήσουν όποια χάρη θέλουν. Τότε ο Δευκαλίων και η Πύρρα ζήτησαν από το θεό ανθρώπους. Ο θεός δεν αρνήθηκε και σύμφωνα με τις οδηγίες του ο Δευκαλίων και η Πύρρα σκέπασαν τα πρόσωπα τους προχωρούσαν, έπαιρναν λιθάρια από τη γη και τα έριχναν πίσω τους, χωρίς να γυρίσουν να κοιτάξουν. Όπου έπεφταν τα λιθάρια του Δευκαλίωνα, ή γη έβγαζε άντρες, όπου έπεφταν τα λιθάρια της Πύρρας η γη έβγαζε γυναίκες. Λάας, σημαίνει πέτρες (εξακολουθούμε να χρησιμοποιούμε την λέξη ως συνθετικό στη λέξη λατομείο) και αυτοί που γεννήθηκαν από τις πέτρες είναι ο λαός. Μια ερμηνεία του μύθου με βάση τους παλαιογεωγραφικούς χάρτες , είναι ότι οι προϊστορικοί κάτοικοι της τότε πεδιάδας του Σπερχειού ,περιοχή που βρίσκεται σήμερα κάτω από την θάλασσα, αναγκάστηκαν λόγω της συνεχούς ανόδου της στάθμης της θάλασσας, να κατοικήσουν σε ψηλότερες περιοχές και οροπέδια, όπως στο οροπέδιο της Όθρυος όπου υπήρχε νερό από την λίμνη Ξυνιάδα και τον ποταμό Ενιπέα. Εκεί δίπλα στον Ενιπέα σύμφωνα με κάποιες περιγραφές τοποθετείται η πόλη «Ελλάς» που ίδρυσε ο Έλλην. Είναι αξιοσημείωτο ότι στη θέση του Βόρειου Ευβοϊκού υπήρχε μια λίμνη, στις όχθες της οποίας αργότερα ιδρύθηκε η σημερινή πόλη Λίμνη Ευβοίας και μάλιστα απέναντι από το βαθύτερο σημείο της λίμνης. Προϊστορικοί οικισμοί έχουν βρεθεί στην περιοχή. ΓΙΑΤΙ ΛΕΓΟΜΑΣΤΕ ΕΛΛΗΝΕΣ; Ο Δευκαλίωνας και η Πύρρα απόκτησαν και δικά τους παιδιά: Τον Έλληνα, τον Αμφικτύονα, την Πρωτογένεια, τη Μελάνθεια, την Θυία και την Πανδώρα. Ο Έλληνας λέγεται ότι ίδρυσε μια πόλη που την ονόμασε Ελλάδα και που ακόμα δεν έχει εντοπιστεί η ακριβής της θέση, αλλά τοποθετείται κάπου στο οροπέδιο του Δομοκού Ο Αμφικτύων, κυβέρνησε την Αθήνα μετά τον Κραναό. Ο Δευκαλίων, έγινε βασιλιάς της Φθίας, μιας περιοχής της Θεσσαλίας. Η Θεσσαλία αρχικά λεγόταν Πύρρα από το όνομα της βασίλισσας και γυναίκας του Δευκαλίωνα. Ο γενάρχης των Ελλήνων ο Έλλην, γέννησε με την Ορθηίδα τρεις γιους, τον Δώρο, τον Ξούθο και τον Αίολο, τους πρώτους αρχηγούς των Ελλήνων. Ο Ξούθος βασίλεψε στη Πελοπόννησο και έκανε δύο γιους, τον Αχαιό και τον Ίωνα, από τους οποίους οι Αχαιοί και οι Ίωνες πήραν τα ονόματα τους. Ο Αίολος βασίλεψε στη Θεσσαλία και οι κάτοικοι της, ονομάσθηκαν Αιολείς. Ο Δώρος και οι απόγονοι του που ονομάστηκαν Δωριείς, εγκαταστάθηκαν στις περιοχές ανατολικά του Παρνασσού. ΟΙ ΘΕΟΙ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ Ο Homo sapiens της Αν. Παλαιολιθικής – Μεσολιθικής εποχής, που ζούσε σε περιοχές υπό πλημμυρικό καθεστώς, πίστευε ότι για όλες αυτές τις μεταβολές ήταν υπεύθυνοι κάποιοι “κακοί” αλλά πολύ δυνατοί Θεοί, όπως οι Τιτάνες, οι Γίγαντες κ.λπ. ( Φυσικο-γωλογικές δυνάμεις ).Πίστευε πως ήταν Θεοί, γιατί υπέφεραν και οι αρχηγοί του, δηλ. οι πιο δυνατοί της φυλής, όπως βασιλιάδες, μάγοι κ.λπ. Αυτοί οι «κακοί» Θεοί δραστηριοποιήθηκαν καθ’ όλη τη διάρκεια των κλιματικών μεταβολών, δηλ. μεταξύ του 18.000 και του 6.000 π.α.σ. (Κλιματικό Optimum Ολοκαίνου). Κατά την ίδια περίοδο, ο κάτοικος του Αιγαιακού χώρου, προσευχόταν στους Θεούς της 4ης Γενεάς (Δίας, Ποσειδών, κ.λπ.) για να τον βοηθήσουν οι «καλοί» Θεοί – προστάτες του. Μετά την κλιματική σταθεροποίηση, 6.000-4.000 χρόνια π.α.σ. (4.000-2.000 χρόνια π.Χ.), οι “κακοί” Θεοί νικήθηκαν από τους «ευεργέτες» Θεούς, κυρίως τους Ολύμπιους (4η Γενεά και νεότερες). Από τότε και μετά, ο ανταγωνισμός μεταξύ των Θεών του Ολύμπου αφορά μία «ανακατανομή» στη δικαιοδοσία των Θεών. Για παράδειγμα, σε κλιματικές συνθήκες που οι άνθρωποι χρειάζονται περισσότερες βροχοπτώσεις (ξηρές περίοδοι), ο Δίας αντικαθιστά τον Ποσειδώνα.
- Οι Θεοί των Ελλήνων πρέπει να πλάστηκαν πριν από 20.000 χρόνια μέχρι το 6.000 π.α.σ. και είναι γέννημα – θρέμμα της Φύσης. -Μετά το Χάος είναι η Γαία, που είναι γεννήτορας όλων των μεταγενέστερων θεών. -Από το 6.000 π.α.σ. (4.000 π.Χ.) υπάρχουν μόνον ήρωες. -Οι ήρωες τελειώνουν μετά τον Τρωικό πόλεμο. -Οι τελευταίοι ήρωες είναι ο Ηρακλής, ο Θησέας, ο Αχιλλέας. Στην Ελληνική Μυθολογία εμφανίζονται δύο τουλάχιστον θεοί για τις ίδιες φυσικές δυνάμεις αλλά από διαφορετικές γενιές, π.χ. Γίγαντες και Ήφαιστος Ωκεανός και Ποσειδών Εγκέλαδος και Ποσειδών Τιτάνες και γενιά του Δία Γίγαντες και γενιά του Δία Ο ΑΤΛΑΣ Ο Άτλας, γιος του Τιτάνα lαπετού και της Ωκεανίδας Κλυμένης, προκάλεσε την οργή του Δία, είτε γιατί κατά τη διάρκεια της Τιτανομαχίας υποστήριζε τους Τιτάνες, είτε γιατί αυτός και τα αδέλφια του, ο Μενοίτιος , ο Προμηθέας και ο Επιμηθέας, περιφρονούσαν το νέο αρχηγό των θεών. Έτσι καταδικάστηκε να στηρίζει αιώνια στους ώμους του τον ουρανό ή τον ουρανό και τη γη μαζί. Από τα παιδιά του ξεχωρίζουν οι Πλειάδες, επτά πανέμορφες κοπέλες, που μεταμορφώθηκαν σε αστέρια (ο αστερισμός της Πούλιας) γιατί δεν άντεχαν να βλέπουν τον πατέρα τους τιμωρημένο. Ένας άλλος μύθος αναφέρει ότι ο Άτλας ήταν πρωτότοκος γιος του Ποσειδώνα. Ο πατέρας του τον όρισε βασιλιά σε ένα μυθικό νησί, πέρα από τον Ωκεανό, που πήρε το όνομά του, Ατλαντίδα.
ΤΙΤΑΝΟΜΑΧΙΑ-ΓΙΓΑΝΤΟΜΑΧΙΑ Ο Ησίοδος αναφέρει ότι στην Τιτανομαχία για δέκα ολόκληρα χρόνια πάλευαν μεταξύ τους οι παλιοί θεοί, οι Τιτάνες, από την κορυφή της Όθρυος και ο Ζευς με τ' αδέλφια του από τον Όλυμπο. Η Γαία με τον Ουρανό γεννά τους Τιτάνες, αλλά όταν οι Τιτάνες με τον Κρόνο παίρνουν την εξουσία από τον Ουρανό και γίνονται κυρίαρχοι θεοί, ρίχνουν στον Τάρταρο τα τερατώδη αδέλφια τους (παιδιά κι αυτά της Γαίας και του Ουρανού) τους Κύκλωπες και τους Εκατόγχειρες. Η Γαία για να τιμωρήσει τους Τιτάνες, συμβούλεψε τους Ολύμπιους ότι για να νικήσουν στη μάχη, πρέπει να ανασύρουν τους Εκατόγχειρες από τον Τάρταρο. Οι Εκατόγχειρες με τα τριακόσια χέρια τους, πήρανε τριακόσιες πέτρες. Ένα σύννεφο από πέτρες έπεσε στην Όθρυ, που χτύπησε τους Τιτάνες και σφράγισε το τέλος τους. Οι νικημένοι δέθηκαν και ρίχτηκαν στα Τάρταρα, που απέχουν από τη γη σε βάθος τόσο, όσο απέχει σε ύψος ο ουρανός. Αργότερα η Γαία μετάνιωσε και θέλοντας να εκδικηθεί για την αιχμαλωσία των Τιτάνων, φέρνει στο φως τους Γίγαντες, που τους στέλνει να πολεμήσουν ενάντια στους Ολύμπιους θεούς. Η επίθεση των Γιγάντων ήταν αιφνιδιαστική. Βροχή από βράχους και φλεγόμενα δέντρα έπληξαν τον Όλυμπο. Οι Ολύμπιοι νίκησαν πάλι με τη βοήθεια δυο ημίθεων, του Ηρακλή και του Διόνυσου. Πρώτος απ' όλους ο Ηρακλής σκότωσε τον Αλκυονέα, τον αρχηγό των Γιγάντων. Τον Εγκέλαδο, αφού τον κυνήγησε η Αθηνά πάνω από τη Μεσόγειο, τον καταπλάκωσε, πετώντας πάνω του ολόκληρη τη Σικελία. Ο Ποσειδώνας έκοψε με την τρίαινά του ένα κομμάτι από την Κω και μ’ αυτό πλάκωσε τον Πολυβώτη. Έτσι σχηματίστηκε το νησί Νίσυρος, κάτω από το οποίο είναι θαμμένος ο Γίγαντας (κρατήρας του ηφαιστείου της Νισύρου ονομάζεται Πολυβώτης). Τον φοβερό Εφιάλτη πάλι πέτυχαν με τα βέλη τους ο Απόλλωνας και ο Ηρακλής. Ο Δίας εξοντώνει και το τελευταίο γιο της Γαίας από τον Τάρταρο, τον Τεράστιο Τυφωέα σκεπάζοντας τον με τη Αίτνα. Σύντομα, από τους εκατό περίπου Γίγαντες, δεν είχε απομείνει ούτε ένας.
ΠΑΡΝΑΣΣΟΣ – ΚΩΡΥΚΕΙΟΝ ΆΝΔΡΟΝ - ΤΥΦΩΕΥΣ Το Κωρύκειον Άντρον, (δερμάτινος σάκος) είναι γνωστό στους Δελφούς και την Κιλικία. Ο μύθος συνδεόταν με ένα αρσενικό δράκο, τον Τυφώνα. Στην Κιλικία, αντίπαλος του δράκου είναι ο Δίας, ενώ στους Δελφούς ο Απόλλωνας. Ο δράκων Τυφωεύς (πού ονομάζεται και Τυφαών, Τυφών ή Τυφώς), ήταν γιος της Γαίας. Πατέρας του ήταν ο Τάρταρος. (Τον Τυφάωνα των Δελφών τον γέννησε η Ήρα χωρίς πατέρα). Ο Τυφωεύς ήρθε στον κόσμο, μισός άνθρωπος και μισός ζώο. Σε μέγεθος και δύναμη ξεπερνούσε όλα τα παιδιά της Γαίας. Μέχρι τη μέση είχε μορφή ανθρώπου και ήταν τόσο ψηλός, πού ξεπερνούσε όλα τα βουνά και το κεφάλι του άγγιζε τ' άστρα. Το ένα του χέρι έφτανε στη δύση και το άλλο στην ανατολή. Από τους ώμους του φύτρωναν εκατό κεφάλια φιδιών. Τα μαλλιά του άγριου κεφαλιού του και το γένι του ανέμιζαν στον αέρα. Στα μάτια του έκαιγε φωτιά. Με συριγμούς και μουγκρητά πέταγε αναμμένες πέτρες κατά τον ουρανό και από το στόμα του ξεπηδούσαν φλόγες. Ακόμα δεν ήταν βέβαιο αν ο Τυφωεύς θα κυριαρχούσε στους θεούς και τους ανθρώπους. Οι θεοί του Ολύμπου φοβήθηκαν και εγκατέλειψαν τον Όλυμπο και πήγαν στην Αίγυπτο. Αλλά ο Ζευς που έμεινε, τον χτύπησε από μακριά με αστραπές κι από κοντά μ' ένα ατσάλινο δρεπάνι και τον καταδίωξε. Όταν είδε πώς ο Τυφώνας πληγώθηκε, θέλησε να πιαστούνε στα χέρια, αλλά τυλίχτηκε αμέσως από τα γυρίσματα των τεράστιων φιδιών. Ό Τυφώνας πήρε το δρεπάνι κι έκοψε τους τένοντες των χεριών και των ποδιών του θεού. Σήκωσε τον Δία στους ώμους και τον έφερε μέσ' από τη θάλασσα στην Κιλικία και τον ξεφόρτωσε σ' ένα σπήλαιο, πού το έλεγαν Κωρύκειο. Εδώ έκρυψε τα νεύρα του Δία σ' ένα τομάρι αρκούδας και τα 'δώσε για φύλαξη στη Δελφύνη, μια δράκαινα. Ο Έρμης και ο Αιγιπάν, έκλεψαν τα νεύρα και τα ξανάδωσαν κρυφά στο θεό. Ο Ζευς ξαναβρήκε τη δύναμή του, και καταδίωξε τον γίγαντα στη Θράκη εκσφενδονίζοντάς του ολόκληρα βουνά, που τα έβαψε με το αίμα του κι από τότε το βουνό ονομάζεται Αίμος. Τελικά έφτασε στη Σικελία, όπου ο Ζευς πέταξε πάνω στο δράκοντα την Αίτνα. Το βουνό ξερνά μέχρι σήμερα ακόμα, τις φλόγες του δράκοντα. Ποια είναι η σχέση των μύθων με τα φαινόμενα; Με τους μύθους οι προγονοί μας, προσπαθούσαν να ερμηνεύσουν γεωλογικές ανακατατάξεις και φαινόμενα όπως σεισμοί, εκρήξεις ηφαιστείων κλπ. -Ο μύθος της Γιγαντομαχίας αναφέρεται σε έντονα φυσικά φαινόμενα, όπως θύελλες και τυφώνες, ξηρασίες και πυρκαγιές, σεισμούς και καταποντισμούς. Η ηφαιστειακή δραστηριότητα στον Βεζούβιο, την Αίτνα ή τη Νίσυρο, αποδιδόταν στην οργή των Γιγάντων, που βρίσκονταν θαμμένοι στα σπλάχνα της γης. Ακόμη και τα απολιθώματα από μεγαθήρια, που ανακάλυπταν οι αρχαίοι, πίστευαν ότι ήταν τα κόκαλα των Γιγάντων. -Στο μύθο του Τυφώνα, με τη φυγή των θεών στην Αίγυπτο, έχουν αποτυπωθεί μνήμες για βιαστικές μετακινήσεις ελλαδικών πληθυσμών προς την Αφρική, που πιθανόν πραγματοποιήθηκαν κατά τη διάρκεια ασυνήθιστης ηφαιστειaκής δραστηριότητας, όπως η τρομακτική έκρηξη του ηφαιστείου της Θήρας, γύρω στο 1450 π.Χ.
Ο ΗΡΑΚΛΗΣ ΥΠΗΡΞΕ; ΤΙ ΗΤΑΝ ΟΙ ΑΘΛΟΙ ΤΟΥ; Ηρακλής και άθλοι (υδραυλικοί) Λερναία Ύδρα Στυμφαλίδες Όρνιθες Κόπρος Αυγεία Καταστροφές έργων των Μινύων στην Κωπαϊδα. Πάλη με τον Ποταμό Αχελώο……..
Ο ΗΡΑΚΛΗΣ "ΩΣ ΥΔΡΑΥΛΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ" -Η Ύδρα, είναι η τερατόμορφη θυγατέρα του Τυφώνα και της Έχιδνας που είχε αναθρέψει η Ήρα. Ο Ηρακλής φτάνει στην Λέρνη, συνοδευόμενος από τον ανιψιό του Ιόλαο και μαζί βρίσκουν το άντρο της Ύδρας. Ο ήρωας υποχρεώνει το τέρας να εγκαταλείψει την κρυψώνα του, ρίχνοντας στο εσωτερικό της φλεγόμενα βέλη. Όταν η Ύδρα βγαίνει από την κρυψώνα, διεξάγεται μια σκληρή πάλη ανάμεσα τους. Από κάθε κεφάλι της Λερναίας Ύδρας, που λιώνει ο Ηρακλής με το ρόπαλό του, ξεφυτρώνουν αμέσως άλλα δυο, γεγονός που κάνει αδύνατη την υποταγή της. Μόνο με τη βοήθεια του Ιόλαου, ο οποίος καίει τους κομμένους λαιμούς με δάδες, καταφέρνει ο Ηρακλής να ξεριζώσει το αθάνατο κεφάλι της-Λερναίας Ύδρας και να το θάψει αμέσως κάτω από ένα βαρύ βράχο. Στη συνέχεια, βυθίζοντας τις μύτες από τα βέλη του στη χολή του τέρατος, ο ήρωας αποκτάει ένα θανατηφόρο όπλο. -Ο Αυγείας, γιος του Ήλιου, ήταν ο πιο πλούσιος άνθρωπος σε κοπάδια, όμως για πολλά χρόνια δεν είχε καθαριστεί η κοπριά από τους στάβλους. Ο Ηρακλής παρουσιάζεται μπροστά του και προσφέρεται να καθαρίσει τους στάβλους πριν πέσει η νύχτα, με αντάλλαγμα το ένα δέκατο του κοπαδιού. Ο Αυγείας κοροϊδεύει τον ήρωα για την προσφορά του, όμως τελικά δέχεται τη συμφωνία. Για να ολοκληρώσει το έργο του, ο Ηρακλής ανοίγει δυο κανάλια στα θεμέλια των στάβλων και κατευθύνει εκεί τα νερά του Πηνειού που περνούν μέσα από το κτίσμα. -Ο Ηρακλής Φθάνει στην Καλυδώνα για να ζητήσει το χέρι της Δηιάνειρας κόρης του Βασιλιά Οινέα, πραγματοποιώντας έτσι την υπόσχεση που είχε δώσει στον αδελφό της, τον ήρωα Μελέαγρο. Ο ήρωας πρέπει να αγωνιστεί εναντίον του Αχελώου, γιου του Ωκεανού και της Τηθύος και πρωτότοκου αδελφού των τριών χιλιάδων θεών-ποταμών. Κατά τη διάρκεια της μάχης ο Αχελώος παρουσιάζεται με τη μορφή ανθρώπου με κεφάλι ταύρου, όταν ρίχνεται στο έδαφος γίνεται φίδι και μετά μεταμορφωμένος σε έναν τεράστιο ταύρο, προσπαθεί βίαια να τρυπήσει με τα κερατά του τον ήρωα. Ο Ηρακλής κατορθώνει να του ξεριζώσει ένα κέρατο. Βλέποντας την ήττα και την ταπείνωσή του, ζητά πίσω το κέρατο από τον Ηρακλή. Αυτός όμως για να το επιστρέψει ζητά σαν αντάλλαγμα το κέρας της ναϊάδας Αμάλθειας, της τροφού του Δία, το οποίο έγινε αργότερα γνωστό ως το "Κέρας της Αφθονίας". (Όπως αναφέρει ο Φρ. Στέϊλιν, ο ποταμός Σπερχειός ονομάζεται και Αχελώος. Επίσης Αχελώος ονομάζεται και ο χείμαρρος που βρίσκεται: "...Ένα τέταρτο της ώρας ανατολικά της Λαμίας ο δρόμος και ο σιδηρόδρομος διέρχονται προς τη Στυλίδα πάνω από ένα ευρύ, κατερχόμενο από την Όθρυ ρέμα. Είναι ο αρχαίος Αχελώος στις όχθες του οποίου κατοικούσαν οι Παραχελωίτες...) Άλλοι συγγραφείς αναφέρουν τη σχέση του Αχιλλέα και του Αχελώου που είναι και οι δυο γιοι θεοτήτων του νερού, Θέτις-Τηθύς. Η Γεωμυθολογική ερμηνεία του μύθου των πηγών της Λέρνης, είναι απλή. Αν θελήσουμε να κλείσουμε το νερό από το σημείο που αυτό πηγάζει, τότε αυτό θα εκβάλλει από δυο σημεία δεξιά και αριστερά από το κλεισμένο στόμιο. Το στόμιο ακόμη και σήμερα, το ονομάζουμε κεφάλι ή κεφαλόβρυσο. Ο Ηρακλής έκοψε όλα τα κεφάλια και οδήγησε το νερό σε ένα κεντρικό αγωγό. Στους κόπρους του Αυγεία, ο ήρωας, για τον καθαρισμό των στάβλων, διευθετεί την κοίτη του ποταμού. Η πάλη με τον Αχελώο, είναι η εκτροπή του ορμητικού ως ταύρου ποταμού, το φιδίσιο κορμί είναι οι μαίανδροι που σχηματίζει ο ποταμός, το δε κέρας που αποκόπτει ο Ηρακλής είναι η ευθυγράμμιση ενός μαιάνδρου, ο οποίος όταν αποκόπτεται από την ροή του ποταμού, προσφέρεται ως γονιμότατη και εύφορη γη για καλλιέργειες. Η νέα γη αποστραγγισμένη από τα νερά του ποταμού είναι πραγματικά το κέρας της Αμάλθειας, δηλαδή το κέρας της αφθονίας.
Ο ΗΡΑΚΛΗΣ ΣΤΗ ΦΘΙΑ Κατά τη διάρκεια ενός συμποσίου στην οικία του Οινέα στην Καληδώνα, ο Ηρακλής μαλώνει τον Εύνομο, έναν ατό τους οινοχόους, που δυστυχώς πεθαίνει με ένα μόνο χαστούκι. Παρά τη συγχώρεση από τον πατέρα του νεαρού, ο ήρωας δεν μπορεί να λυτρωθεί από τις τύψεις κι έτσι αποφασίζει να αυτοεξοριστεί από την Καληδώνα και να θέσει τον εαυτό του υπό την προστασία του βασιλιά Κήυκα της Τραχίνας. Φτάνοντας στις όχθες του Εύηνου λίγο μετά την αναχώρηση τους από την πόλη, ο κένταυρος Νέσσος προσφέρεται να βοηθήσει τη Διηάνειρα να διασχίσει τον ποταμό στην πλάτη του. Ο Νέσσος στη διαδρομή προσπαθεί να τη βιάσει, αλλά ο Ηρακλής τον θανατώνει με τα βουτηγμένα στο δηλητήριο της Λερναίας Ύδρας βέλη του. Ετοιμοθάνατος στη λάσπη της όχθης ο Νέσσος είπε στη Δηιάνειρα ότι, αν μάζευε το αίμα που έτρεχε από την πληγή του, θα αποκτούσε ένα φίλτρο που θα το χρησιμοποιούσε σε περίπτωση που ο Ηρακλής έπαυε να την αγαπά. Ο Ηρακλής πηγαίνοντας στην Οιχαλία (Εύβοια), κερδίζει τους αγώνες τοξοβολίας που είχαν έπαθλο την Ιόλη, κόρη του Βασιλιά Εύρυτου, ο οποίος όμως αρνείται να δώσει την κόρη του στο νικητή. Ο Ηρακλής σε μια κρίση τρέλας, σκοτώνει τον Ίφιτο, αδελφό της Ιόλης και αναζητώντας τον εξαγνισμό του, φθάνει στο Μαντείο των Δελφών όπου μετά την διαμάχη του με τον Απόλλωνα, παίρνει τον χρησμό, πως πρέπει να πουληθεί για τρία χρόνια δούλος για να γιατρευτεί. Έτσι ο ήρωας περνά για τρία χρόνια στην ιδιοκτησία της Ομφάλης, βασίλισσας της Λυδίας. Με την Ομφάλη θα αποκτήσει ένα γιο, τον Λάμο που ίδρυσε τη Λαμία. Αργότερα ο ήρωας μαζί με τον αμφιτρύωνά του Κήυκα, θα εκδικηθεί τον Εύρυτο καταλαμβάνοντας την Οιχαλία και παίρνοντας μαζί του την Ιόλη. Μετά τη νίκη του ο Ηρακλής προετοιμάζει μια ευχαριστήρια θυσία προς τιμήν του Δία στο ακρωτήριο Κήναιον στη Βόρεια Εύβοια. Γι' αυτόν το σκοπό στέλνει τον αγγελιαφόρο του Λίχα στην πόλη της Τραχίνας, με αποστολή να ζητήσει από τη Δηιάνειρα την κατάλληλη ενδυμασία. Η Δηιάνειρα μαθαίνοντας ότι ο ήρωας, ήταν ερωτευμένος με την Ιόλη και τυφλωμένη από τη ζήλια, βουτά το μανδύα που προόριζε για το σύζυγο της, στο μαγικό φίλτρο που είχε παρασκευάσει από το αίμα του Νέσσου. Όταν φόρεσε ο Ηρακλής το ένδυμα, αυτό κόλλησε στο δέρμα του και το δηλητήριο της Λερναίας Ύδρας που περιεχόταν στο αίμα του κενταύρου άρχισε να κατατρώει το κορμί του. Ο Ηρακλής θεωρώντας τον Λίχα υπεύθυνο για το δηλητηριασμένο μανδύα που του κατάτρωγε το σώμα και τρελός από τον πόνο, άρπαξε τον Λίχα και τον πέταξε στη θάλασσα. Έτσι δημιουργήθηκαν δυο νησίδες, η μία από το σώμα και η άλλη απ' το κεφάλι του Λίχα, που από τότε ονομάζονται Λιχαδονήσια ενώ το όρος Κήναιο, Λιχάδα. Τα Λιχαδονήσια είναι ηφαιστειακά νησιά και μάλιστα πρόσφατης ηφαιστειότητας. Τα πετρώματα που συναντούμε στα νησιά αυτά διαφέρουν κατά πολύ από τα πετρώματα της ευρύτερης περιοχής. Φαίνεται ότι εξ' αιτίας μεγάλων σεισμογόνων ρηγμάτων, κάποια τμήματα των νησιών αυτών αναδύθηκαν από τη θάλασσα. Η εμφάνιση των νησιών ίσως να είχε σχέση με το ανεβοκατέβασμα του νερού εξ' αιτίας των κλιματοευστατικών κινήσεων της στάθμης της θάλασσας αλλά και με την άνοδο και πτώση των νερών της παλαιολίμνης που υπήρχε πριν 9000 χρόνια στην περιοχή, εκεί που σήμερα βρίσκεται ο Βόρειος Ευβοϊκός κόλπος. Ο μύθος του Ηρακλή με τον Λίχα είναι μάλλον πολύ μεταγενέστερος, φαίνεται όμως ότι η προφορική μαρτυρία (μύθος) από γενιά σε γενιά, για την δημιουργία των ηφαιστειακών αυτών νησιών παραμένει ισχυρή.
ΘΑΝΑΤΟΣ ΚΑΙ ΑΠΟΘΕΩΣΗ ΤΟΥ ΗΡΑΚΛΗ Ο Ηρακλής, καταβεβλημένος από το δηλητήριο της Λερναίας Ύδρας, ζητά να μεταφερθεί στην Οίτη, (τοποθεσία που είχε υποδείξει το μαντείο των Δελφών πολύ καιρό νωρίτερα) και αποκαλύπτει στο γιο του Ύλλο, τον χρησμό του μαντείου ότι: «Κανένας ζωντανός άνθρωπος δεν θα μπορέσει ποτέ να σκοτώσει τον Ηρακλή, η καταστροφή του θα προέλθει από ένα νεκρό εχθρό του». ...Έπειτα είπε να τον φέρουν πάνω στο ψηλό οροπέδιο του Διός στην Οίτη, όπου το χορτάρι δεν είχε θεριστεί ποτέ. Από τότε, εκεί που άναψε για πρώτη φορά η φωτιά του Ηρακλή, σ' έναν πέτρινο περίβολο, πού διατήρησε τη στάχτη μέχρι τις μέρες μας και που στις γιορτές του πάντοτε την ξανάναβαν, το μέρος αυτό ονομάστηκε Φρυγία (Ο καμένος τόπος). Διηγούνταν ότι ο μαλικός ποταμός Δύρας, ο σημερινός Γοργοπόταμος πήγασε τότε από το βουνό για να σβήσει την πελώρια πυρκαγιά που κατάστρεψε το σώμα του Ηρακλή. Μάταια όμως πήγασε το ποτάμι. Ήταν το θέλημα του ίδιου του Ηρακλή να καίει ή φωτιά. Ό Ύλλος, που είχε ετοιμάσει τη φωτιά, αρνήθηκε να την ανάψει. Ο πάσχων Ηρακλής περίμενε κάποιον ξένο, έναν διαβάτη στο δρόμο. Τότε ήρθε ο Φιλοκτήτης, ο γιος του Ποίαντος, κι άναψε τη φωτιά. Μεγάλη ήταν γι' αυτόν η αμοιβή, το τόξο του Ηρακλή. Ο Ηρακλής, αφού άφησε το θνητό του μέρος στην κορυφή της Οίτης, ανέβηκε στον Όλυμπο για να ζήσει ανάμεσα στους αθάνατους. Εκεί, συμφιλιώθηκε με την Ήρα και πήρε για σύζυγο του την κόρη της, Ήβη. Στον τόπο της Πυράς του Ηρακλή, κτίστηκε ναός για τη λατρεία του ήρωα-θεού. Η ετυμολογία του ονόματος του Ηρακλή Σύμφωνα με μια εκδοχή, ο ήρωας, που αρχικά λεγόταν Αλκείδης, πήρε το όνομα Ηρακλής επειδή, με αφορμή την Ήρα, που ο φθόνος της τον έσπρωχνε σε όλο και νέα κατορθώματα, απέκτησε κλέος (φήμη). Μια άλλη εκδοχή είναι ότι, το όνομά αυτό του το έδωσε η Πυθία, η ιέρεια του μαντείου του Απόλλωνα, όταν κάποτε πήγε να της ζητήσει χρησμό. Ο λόγος που η Πυθία τον ονόμασε Ηρακλή ήταν ότι θα αποκτούσε κλέος άφθιτον (ατέλειωτη δόξα), με το να παρέχει ήρα (ωφέλεια) στους ανθρώπους. Ο ΌΛΥΜΠΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΑΛΩΑΔΕΣ Ο Όλυμπος το ψηλότερο βουνό της Ελλάδας, είναι ένας από τους πιο γνωστούς τόπους στον κόσμο, γιατί σύμφωνα με την ελληνική Μυθολογία θεωρείται η κατοικία των Θεών. Από γεωλογική άποψη, ο Όλυμπος παρουσιάζει μια σύνθετη γεωτεκτονική δομή: Συγκεκριμένα αποτελείται από τρεις μεγάλες ομάδες πετρωμάτων (γεωτεκτονικές ενότητες), διαφορετικής σύστασης και προέλευσης, που βρίσκονται "τεκτονικά" τοποθετημένες η μία πάνω από την άλλη. Από κάτω βρίσκεται η "ενότητα του Ολύμπου", πάνω της η "ενότητα της 'Οσσας" και πάνω σε όλες η "ενότητα του Πηλίου" .Ο μύθος των Αλωάδων, όπως αναφέρεται στον Απολλόδωρο (αλλά και σε άλλους αρχαίους συγγραφείς) εμφανίζει εντυπωσιακές ομοιότητες με την προαναφερθείσα γεωτεκτονική εξέλιξη του ευρύτερου χώρου του Ολύμπου. Η Ιφιμέδεια, σύζυγος του Αλωέα, που ήταν γιος του Ποσειδώνα και της Κανάκης, είχε ερωτευτεί τον Ποσειδώνα. Συνήθιζε να περπατά στην ακροθαλασσιά όπου παίρνοντας νερό με τις παλάμες της το έριχνε στο σώμα της. Ο κυανοχαίτης Ποσειδών ανταποκρινόμενος στον έρωτά της, της χάρισε δύο γιους, τον Ώτο και τον Εφιάλτη, τους οποίους ανέθρεψε ο Αλωεύς, γι’ αυτό ονομάστηκαν Αλωάδες. Ο Ώτος και ο Εφιάλτης κάθε χρόνο μεγάλωναν ένα πήχη σε πλάτος και μια οργιά σε ύψος. Όταν έγιναν εννέα ετών, είχαν αποκτήσει 9 πήχεις πλάτος και 9 οργιές ύψος (δηλαδή γύρω στα 16 μέτρα). Έχοντας συνειδητοποιήσει τις δυνάμεις τους, λόγω των γιγαντιαίων τους διαστάσεων, αποφάσισαν να ανέβουν στον Όλυμπο, να πολεμήσουν τους θεούς και αφού γίνουν κυρίαρχοι να αποκτήσουν ως συζύγους, ο μεν Ώτος την Ήρα, ο δε Εφιάλτης την Αρτέμιδα. Για να ανέβουν αποφάσισαν να τοποθετήσουν την Όσσα πάνω στον Όλυμπο και το Πήλιο πάνω στην Όσσα. Κατ' αυτόν τον τρόπο, κατασκεύασαν μια κλίμακα, όπως φαίνεται στο σκαρίφημα των πετρωμάτων που σχηματίζουν τον Όλυμπο. Ένας χρησμός έλεγε πως οι Αλωάδες δεν θα μπορούσαν να σκοτωθούν ούτε από χέρι θνητού ούτε από χέρι αθάνατου. Η Άρτεμις για να τους τιμωρήσει, έστειλε ανάμεσά τους ένα ελάφι, που έβαλαν εκείνοι στο σημάδι, όμως αντί γι' αυτό, ο ένας αδελφός χτύπησε τον άλλον "πριν το χνούδι τ' ανθερό τους σκιώσει το πηγούνι" ΜΑΝΤΕΙΟ ΔΕΛΦΩΝ Στο Μαντείο των Δελφών προστρέχει ο Ηρακλής, με την ελπίδα να θεραπευτεί από τη αρρώστια, που είχε προσβληθεί λόγω της δολοφονίας του Ίφιτου, αδελφού της Ιόλης. Μετά από την άρνηση της Πυθίας να του δώσει μια απάντηση, ο ήρωας προσπαθεί να λεηλατήσει το ναό, να πάρει μαζί του τον τρίποδα και να ιδρύσει το δικό του μαντείο, γεγονός που τον φέρνει σε ανοιχτή αντιπαράθεση με το θεό Απόλλωνα. Οι ψηλοί πέτρινοι όγκοι (Φαιδριάδες), που οριοθετούν προς βορρά την περιοχή των Δελφών, είναι μία μεγάλη ρηξιγενής ζώνη που αναπτύσσεται σε γενική διεύθυνση Ανατολή - Δύση. Μικρότερης τάξης ρήγματα έχουν εντοπιστεί εγκάρσια προς αυτή την μεγάλη ρηξιγενή ζώνη, σε γενική διεύθυνση περίπου Βορράς - Νότος. Το ίχνος ενός ρήγματος που διέρχεται μέσα από τον Ναό του Απόλλωνα, τονίζεται από την παρουσία πέντε πηγών, (η πηγή ΙΣΧΕΓΑΙΟΝ είναι η πιο κοντινή στο Άδυτο του Ναού). Στα σημεία εκφόρτισης των πηγών παρατηρούνται αποθέσεις τραβερτίνη (πορόλιθου). Χαρακτηριστική είναι επίσης η μετατόπιση των δομικών λίθων που παρατηρούνται στον θησαυρό των Βοιωτών καθώς και στα θεμέλια του θησαυρού των Ποτιδαίων, που βρίσκεται λίγα μέτρα ψηλότερα κατά μήκος ενός άλλου ρήγματος, παράλληλου προς το πρώτο. Σύμφωνα με τις έρευνες των De Boer & Hale (2000 & 2001), στις αποθέσεις του τραβερτίνη, αλλά και στο νερό των πηγών που λειτουργούν έως σήμερα (π.χ. Κασταλία), ανιχνεύθηκε η παρουσία αερίων όπως είναι το Μεθάνιο, το Αιθάνιο και το Αιθυλένιο. Το αιθυλένιο έχει χρησιμοποιηθεί στο παρελθόν ως αναισθητικό στην ιατρική. Σε μικρές δόσεις προκαλεί ευφορία, αίσθηση ροής, αποσύνδεση της συνείδησης από το σώμα, ενώ σε μεγαλύτερες μπορεί να προκαλέσει ντελίριο, βίαιες αντιδράσεις και σε εξαιρετικές περιπτώσεις πλήρη απώλεια της συνείδησης, ακόμη και θάνατο (ειδικά σε νεαρά άτομα). Σύμφωνα με τους παραπάνω ερευνητές, η κατάσταση της έκστασης που καταλάμβανε την Πυθία (η οποία ήταν ηλικιωμένη γυναίκα) συνδέεται με την ανάδυση του αιθυλενίου. Στην περίπτωση αυτή δικαιώνονται οι αναφορές αρχαίων συγγραφέων περί χάσματος στο Άδυτον του Ναού του Απόλλωνος. Σύμφωνα με αμερικανούς ερευνητές, η πηγή των εν λόγω αερίων θεωρείται ένας σχηματισμός οργανικού ανθρακικού πετρώματος που εντοπίζεται στο υπέδαφος, ενώ κατά τον καθηγητή Ηλία Μαριολάκο, πιθανότατα συνδέεται με το ελληνικό ηφαιστειακό τόξο.
Η Α Ε Ι Φ Ο Ρ Ι Α Π Ο Λ Υ ... Π Α Λ Ι Α «Ο ΜΥΘΟΣ ΤΟΥ ΕΡΥΣΙΧΘΩΝΑ» Η Δήμητρα, αρχέγονη Θεά, δίδαξε στους ανθρώπους όχι μόνο τον τρόπο καλλιέργειας των δημητριακών αλλά και τον τρόπο χρήσης της γης. Στη Λάρισα, αρχαιότατη Πελασγική πόλη, πλάστηκε και πιστεύονταν ο παρακάτω πελασγικός Λόγος. Τα πολύ παλαιά χρόνια όταν ο Ποσειδώνας ηρέμησε και έπαψε η γη και η θάλασσα να αναστατώνεται βγήκαν οι άνθρωποι από τις σπηλιές που ζούσαν και άρχισαν τον αγώνα της επιβίωσης. Η Δήμητρα, αδελφή του Δία και του Ποσειδώνα βλέποντας τον δύσκολο αγώνα των ανθρώπων για την επιβίωση τους αποφάσισε να τους βοηθήσει. Τους έδωσε σπόρους από σιτάρι και τους έμαθε πώς να φροντίζουν και πώς να καλλιεργούν τη γη. Οι άνθρωποι τιμούσαν τη Θεά σε καθιερωμένους ιερούς χώρους. Σ' έναν τέτοιο ιερό χώρο οι Ιέρειες της Δήμητρας με Αρχιιέρεια την Νικίππη κρατώντας στάχυς και άλλους σπόρους προσφέρουν σπονδή στη Θεά. Νικίππη. «Ευχαριστούμε σε Θεά Δήμητρα για όσα μας προσφέρεις. Σε ευχαριστούμε γιατί μας έμαθες πως να καλλιεργούμε τα χωράφια μας και πως να φροντίζουμε τη γη για να μας φέρνει πάντοτε τα δώρα της. Υποσχόμαστε ότι θα προσέχουμε κι θα φροντίζουμε αυτό το Ιερό Δάσος, εδώ στη Λάρισα στο ΔΩΤΙΟ πεδίο για να βλαστάνουν και να αναπτύσσονται ελεύθερα όλα τα Ιερά δέντρα σου. Σ' αυτά θα κατοικούν οι Νύμφες και οι Αμαδρυάδες και όλα τα άλλα πανέμορφα Ζωντανά της φύσης. Τούτο το πεδίο θα αναζωογονεί και θα ξεκουράζει την κουρασμένη από την καλλιέργεια γη μας. Φύλακες θα είμεθα, κανένας να μην του κάνει κακό». Εκείνα τα χρόνια συνυπήρχαν με τους ανθρώπους και οι γίγαντες. «Είμαι ο γίγαντας ο Ερυσίχθωνας ο γιος τον Τρίοπα, είμαι ο βασιλιάς, είμαι ο πιο δυνατός, είμαι ο πιο ξακουστός, είμαι ο πιο πλούσιος Αλλά το παλάτι μου είναι μικρό, δεν αρμόζει στη δύναμη, τη δόξα και τα πλούτη μου. Πρέπει το παλάτι να μεγαλώσω, να δείχνω τη δύναμη μου, να δείχνω τη δόξα μου, να δείχνω τα πλούτη μου. Διαταγή μου είναι να κόψετε και να φέρετε την καλύτερη ξυλεία , να κόψετε τις μεγάλες βελανιδιές, τους δένδρους, που η ξυλεία τους αντάξια του ονόματός μου και της δύναμής μου είναι».Οι υπήκοοι του προσπαθούν να τον μεταπείσουν. «Βασιλιά είναι ύβρις, είναι υπερβολή αυτό που μας διατάζεις να κάνουμε. Έχουμε υποσχεθεί στη θεά Δήμητρα για όλα όσα μας προσφέρει, για όλα όσα μας έμαθε, πώς να καλλιεργούμε τα χωράφια μας και πώς να φροντίζουμε τη γη, ότι θα προσέχουμε και θα φροντίζουμε αυτό το Ιερό Δάσος εδώ στο Δώτιο Πεδίο. Στα δέντρα αυτά κατοικούν οι Νύμφες και οι Αμαδρυάδες και όλα τα άλλα πανέμορφα ζωντανά της φύσης. Τούτο το πεδίο αναζωογονεί και ξεκουράζει την κουρασμένη από την καλλιέργεια γη μας». Αλλά ο γίγαντας Ερυσίχθωνας, κανέναν δεν άκουσε, ούτε φοβάται την οργή της θεάς. Μαζί με άλλους Γίγαντες έκοψε τα Ιερά δέντρα. Κλαίνε τα πουλιά, τα ζώα, οι Νύμφες και οι Αμαδρυάδες. Ήταν εκεί η Θεά Δήμητρα και με τη μορφή της Νικίππης, τον παρακάλεσε να σταματήσει αλλά αυτός δεν άκουγε τίποτα. Έκοψε όλα τα δέντρα. Καταστροφή !!! Σε λίγο εμφανίζεται η Νικίππη, περίλυπη για την καταστροφή. « Ήμουν εκεί. Αυτό που έγινε είναι καταστροφή! Ο Ερυσίχθωνας μαζί με άλλους γίγαντες έκοψε τα ιερά δέντρα, για να κατασκευάσει περισσότερα και καλύτερα ανάκλιντρα για τα Βασιλικά γιγάντια συμπόσια που οργανώνει. Η Θεά του είπε ότι παραλογίζεται και από την πράξη του όλο το Δώτιο πεδίο θα ερημωθεί. Θα έχει ανάκλιντρα αλλά δεν θα έχει τρόφιμα και ποτά για τα συμπόσιά του». Είμαι Γίγαντας και εγγονός του Ποσειδώνα της απάντησε, δεν φοβάμαι τίποτα. Φύγετε από το δρόμο μου. Η Θεά τότε κάλεσε από την Σκυθία την Πείνα και καθώς αυτός κοιμόταν τον κυρίευσε. Ο Ερυσίχθων έτρωγε συνεχώς με ακατάσχετη βουλιμία και χωρίς σταματημό. Όλα τα πούλησε και δεν χόρταινε με τίποτα. Ο πατέρας του ο Τριόπας παρακάλεσε τον Ποσειδώνα να τον σώσει αλλά ο Θεός δεν τον άκουσε. Όταν τίποτα δεν του απόμεινε αποφάσισε να πουλήσει την κόρη του Μήστρα. Αυτή καθώς ήταν ερωμένη του Ποσειδώνα ζήτησε τη βοήθειά του και ο Θεός της έδωσε το χάρισμα να μεταμορφώνεται σε ζώο όποτε ήθελε. Μ' αυτόν τον τρόπο ο Ερυσίχθωνας πουλώντας την κόρη του "ζώο" που ξαναγύριζε σ' αυτόν, προσπαθούσε να χορτάσει. Ούτε αυτό όμως τον έσωσε. Ήταν τέτοια η πείνα του, που τελικά από την βουλιμία του έφαγε τις ίδιες του τις σάρκες. Έτσι τελείωσαν οι Γίγαντες…. Η σημερινή εποχή μήπως θυμίζει τον μύθο του Ερυσίχθωνα; Στην εποχή μας, που έχουν εξεταστεί και εξηγηθεί τα γεωλογικά φαινόμενα, οι μύθοι αυτοί μπορεί να φαντάζουν σαν «παραμυθίες».Είναι εκπληκτικό όμως ότι ο άνθρωπος, στον αγώνα για την επιβίωση του σε δύσκολες συνθήκες, παρατήρησε και προσπάθησε να εξηγήσει τα φαινόμενα αυτά, αποδίδοντας τα σε αντιπαραθέσεις, συμφιλιώσεις, μονομαχίες, έρωτες και όλα τα ανθρώπινα χαρακτηριστικά που θεωρούσε ότι είχαν οι θεοί του. Εμείς θα προσπαθήσουμε να «εξηγήσουμε» τους μύθους και να κατανοήσουμε τα γεωλογικά φαινόμενα που συνέβησαν και πιθανόν να συμβαίνουν, σε μια ενεργή τεκτονικά περιοχή, όπως είναι η Ελλάδα, αλλά και τις ομοιότητες μύθων-φαινομένων με άλλες περιοχές της Ευρώπης. Έτσι με τα φτερά του Πήγασου αλλά και της φαντασίας και της γνώσης , να μάθουμε, να φανταστούμε, να κατανοήσουμε………
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου